“Chuột sa chĩnh gạo” là câu thành ngữ quen thuộc để nói về sự may mắn “trên trời rơi xuống” của người xưa. Tại sao ông cha ta lại dùng hình ảnh này để miêu tả vận may? Thực sự đằng sau câu thành ngữ đó mang nội dung, bài học gì đáng suy nghĩ? Hãy đọc vài viết này ngay để hiểu được hàm ý sâu sa của người xưa chỉ dạy.
Giải thích nội dung câu thành ngữ “Chuột sa chĩnh gạo” sao cho đúng?
Câu thành ngữ “Chuột sa chĩnh gạo” chỉ những người gặp được vận may mà không cần làm việc, cố gắng. Người xưa đã sử dụng hình ảnh quen thuộc với đời sống người nông dân để miêu tả và truyền đạt nội dung. Hãy cùng xem, câu thành ngữ này có ý nghĩa như thế nào?
Vì sao nói “Chuột sa chĩnh gạo”?
Trong câu thành ngữ, người xưa sử dụng hình ảnh con chuột, chĩnh gạo – 2 thứ vô cùng quen thuộc với người nông dân xưa. Chuột là một loài gặm nhấm, thường sống ở đồng ruộng, trong nhà và các nơi ẩm thấp. Chuột ăn lương thực (lúa, gạo, ngô, khoai, sắn…) và gặm nhấm nhiều thứ khác. “Chĩnh” là đồ vật được dùng để người nông dân sử dụng đựng gạo cất trữ; tránh mối mọt, chuột bọ.
Nói “chuột sa chĩnh gạo” ý nói con chuột lọt vào chĩnh đựng lương thực của người nông dân. Ở đây nó sẽ ăn thoải mái khi con người chưa phát hiện. Nhờ việc sa vào chĩnh đựng gạo mà không cần mất công tìm kiếm, loài chuột cũng có dư thừa đồ ăn. Đó là một món hời, sự may mắn với loài chuột mà không phải khi nào cũng gặp.
Ý nghĩa câu thành ngữ là gì?
Từ câu nói “chuột sa chĩnh gạo” người xưa muốn truyền tải ý nghĩa vô cùng sâu sắc đến con người. Đó là lời miêu tả những người gặp may mắn trong cuộc sống một cách bất ngờ. Họ sẽ gặp những vận may vô tình mà không phải mất công tìm kiếm hay cố gắng đạt được. Đây là cơ hội “trên trời rơi xuống” mà con người không ngờ mình có thể nhận được.
Chuột sa chĩnh gạo là câu thành ngữ miêu tả chính xác những may mắn mà chẳng cần tìm vẫn có. Nhờ có điều này, mà con người sẽ có một cuốc sống đủ đầy, vượt qua khó khăn mà không còn phải vất vả. Điều này giống như con chuột đã chui được vào chĩnh gạo đầy, ăn mà không cần suy nghĩ cất giấu đồ cho ngày sau.
Chuột sa chĩnh gạo liệu có thực sự tốt? – Bài học cho người chỉ chờ may mắn
Bên cạnh ý chỉ sự may mắn, “không làm mã vẫn có ăn” thì chuyện “chuột sa chĩnh gạo” có hoàn toàn tốt như vậy? Đằng sau câu thành ngữ đó, ông cha ta đã gửi gắm một ý nghĩa sâu hơn mà chắc hẳn nhiều người chưa biết.
“Mặt trái” của “Chuột sa chĩnh gạo”
Việc “sa” vào chĩnh đựng gạo sẽ giúp cho con người có được đồ ăn liên tục trong một thời gian mà không mất công tìm kiếm. Chĩnh gạo xưa được làm bằng sứ, đất nung nên có độ chắc chắn, độ sâu nhất định, lại trơn. Khi ăn hết gạo con chuột sẽ ra ngoài bằng cách nào? Đó là điều mà nó không nghĩ tới. Như vậy, ẩn sau việc may mắn có được đồ ăn ngon thì “chuột sa chĩnh gạo” sẽ đối mặt với vấn đề không thể thoát ra ngoài khi hết đồ ăn.
Cũng giống như loài chuột khi ăn trong chĩnh đựng gạo, con người khi nhận được sự may mắn “vô tình” cũng rất dễ mắc phải điều này. Việc đắm chìm trong may mắn nhận được mà không cố gắng thêm khiến cho chúng ta chai ì, mất đi cảm giác muốn phấn đấu, làm việc. Điều này sẽ làm cho con người mất đi khả năng sáng tạo, làm việc và vượt qua khó khăn sau này.
Đừng chỉ mong chờ vào may mắn trong cuộc sống
Không có sự may mắn nào là “miễn phí” nếu như chúng ta không biết cố gắng. Nếu chỉ biết chờ đợi vào điều này, bạn sẽ bỏ qua nhiều thứ quan trọng khác. Một khi chỉ sống cùng với vận may thì khi mất đi, chúng ta sẽ gần như “chết”. Mất vận may là mất đi sự sống, không còn biết bắt đầu như thế nào. Đây là điều cực kỳ nguy hiểm, đặc biệt cho giới trẻ.
Ngoài ra, khi nhận được quá nhiều “món hời” chúng ta còn phải đối mặt với những cạm bẫy, cám dỗ. Những mối nguy hại này khiến cho con người không còn muốn lao động chân chính để kiếm ăn, không muốn phấn đấu. Mọi sự nỗ lực, cố gắng và tinh thần làm việc đều bị phá bỏ. Họ sẽ chỉ muốn nằm không và hưởng thụ cuộc sống như “há miệng chờ sung”.
Tục ngữ – Ca dao về loài chuột
Chuột là loài động vật gần gũi với đời sống người Việt Nam từ xưa đến nay. Là đất nước nông nghiệp, hình ảnh loài chuột gần như “đồng hành” ở bất kỳ giai đoạn nào. Vì thế, việc đưa con chuột vào văn học, tục ngữ, ca dao cũng không có gì lạ. Dưới đây là những câu ca về loài vật này:
- Chuột sa hũ nếp
- Cháy nhà ra mặt chuột
- Chuột cắn dây buộc mèo
- Chuột chê xó bếp chẳng ăn/ Chó chê nhà dột ra nằm bụi tre.
- Chuột chù đeo đạc
- Chuột gặm chân mèo
- Lù rù như chuột phải khéo
- Ướt như chuột lột
- Chuột trù phải khói
- Đầu voi đuôi chuột
- Chuột chù nếm dấm
- Ném chuột vỡ chum
- Mèo ra cửa, chuộc xướng ca
- Bắc đường cho chuột lên kho
- Chim chích đòi đậu cành sòi/ Chuột trù trong ống đòi soi gương tàu.
- Con mèo mà trèo cây cau
Hỏi thăm chú chuột đi đâu vắng nhà
Chú chuột đi chợ đường xa
Mua mắn, mua muối giỗ cha chú mèo.
Thế mới thấy rằng, cha ông xưa luôn đưa những hình ảnh quen thuộc vào đời sống để đưa ra những lừi khuyên răn, dạy bảo đúng đắn mà dễ hiểu.
Kết luận
“Chuột sa chĩnh gạo” đã được lý giải chi tiết ở bài viết trên đây. Hiểu được ý nghĩa của câu thành ngữ này, chắc hẳn mỗi người sẽ biết cách để cân bằng vận may và cố gắng của bản thân. Hãy nhớ rằng, mọi “bữa ăn miễn phí” đều có giá của nó, nên thay vì chờ chỉ sống nhờ may mắn, hãy kết hợp nó để có cuộc sống tốt đẹp hơn.