Người phụ nữ khi trẻ trung được ví như một đóa hoa tươi xinh, thế nhưng nhan sắc ấy cũng tàn tạ theo thời gian. Thành ngữ “Nhạt phấn phai hương” ra đời để diễn tả sự thay đổi này, ngụ ý chỉ có vẻ đẹp tâm hồn là trường tồn mãi.
Ý nghĩa của thành ngữ Nhạt phấn phai hương
Cách nói dân gian này có cấu trúc đối xứng, gồm hai vế “nhạt phấn” cũng như “phai hương”. Thế nhưng, “phấn” và “hương” ở đây không phải là các loại mỹ phẩm, nước hoa xa xỉ.
Thực chất, “phấn” và “hương” trong câu thành ngữ này chính là hương phấn của hoa. Nó mang tính chất ước lệ, tượng trưng cho nhan sắc người phụ nữ.
Vì vậy, “Nhạt phấn phai hương” thể hiện sự héo úa, tàn phai của vẻ đẹp người phụ nữ do tuổi tác. Đây là một quy luật bất biến mà bất kì ai cũng đều phải trải qua.
Sự xuất hiện của thành ngữ Nhạt phấn phai hương và tác phẩm Phương Hoa
Phương Hoa là một truyện thơ Nôm được viết ở thể lục bát, lưu truyền rộng rãi trong dân gian. Tác phẩm đã góp phần tố cáo xã hội phong kiến tàn ác và khẳng định vị trí cùng tài năng của người phụ nữ.
Áng thơ kể về cuộc đời vất vả của con gái quan Ngự sử Trần Điện tên là Phương Hoa. Nàng không chỉ sở hữu nhan sắc xinh đẹp, sắc sảo mà còn thông minh, tài trí hơn người.
Nàng vốn đã đích ước với Cảnh Yên, một chàng trai khôi ngô tuấn tú văn võ song toàn. Thế nhưng, gia đình hai bên lại bị tên gian thần Tào trung úy hãm hại, buộc phải ly tán.
Để diễn tả tâm trạng buồn đau của Phương Hoa, tác giả dân gian đã vận dụng thành ngữ “Nhạt phấn phai hương”. Người con gái xinh đẹp tươi tắn ngày nào giờ trở nên chán chường và ủ rũ.
“Lòng phiền, nhạt phấn phai hương
Ủ ê mày liễu võ vàng mắt hoa.” – Truyện Phương Hoa
Thế nhưng Phương Hoa không đầu hàng số phận mà ngược lại, dũng cảm đối mặt với các thế lực xấu xa. Nàng đã đỗ đạt Tiến sĩ và nhờ vua minh oan cho gia tộc mình cũng như Cảnh Yên.
Một điểm đặc sắc ở truyện là sự chiến thắng của Phương Hoa hoàn toàn dựa vào trí thông minh cùng phẩm hạnh cao quý. Qua đó, tác phẩm đã đề cao vai trò người phụ nữ đồng thời phê phán cái xấu xa, tàn bạo tồn đọng trong xã hội phong kiến đương thời.
Dáng vẻ “Nhạt phấn phai hương” của Thúy Kiều trong Truyện Kiều
Tên tuổi bậc đại thi hào Nguyễn Du gắn liền với tác phẩm Truyện Kiều nổi tiếng. Áng thơ xoay quanh phận đời nhiều phen sóng gió và gian truân của người con gái “hồng nhan bạc mệnh” Vương Thúy Kiều.
Nàng vốn là tiểu thư đài các, sống những ngày êm đềm “trướng rủ màn che”. Thế nhưng vì một lần bị vu oan, Thúy Kiều đã phải bán mình và lưu lạc suốt mười lăm năm.
Trải qua quãng thời gian dài lênh đênh “ba chìm bảy nổi”, nhan sắc Thúy Kiều ít nhiều cũng “nhạt phấn phai hương”. Thế nhưng, người con gái ấy vẫn gìn giữ một tâm hồn thiện lương và trong sáng.
Thông qua nhân vật Thúy Kiều, Nguyễn Du đã bộc lộ quan điểm tiến bộ của mình về tiết hạnh người phụ nữ. Nó được đo bằng tấm lòng nhân ái, sự hiếu thảo sẵn sàng hy sinh thân mình vì gia đình.
Thành ngữ Nhạt phấn phai hương và truyện ngắn Cô hàng xén
Trong suốt sự nghiệp văn học của mình, Thạch Lam luôn hướng ngòi bút về người phụ nữ Việt Nam. Ông nhìn thấy ở họ vẻ đẹp tâm hồn ngời sáng cùng những sự tảo tần, hết lòng vì gia đình.
Ở Cô hàng xén, văn sĩ đã dệt nên những câu chữ cảm động về cuộc đời nhân vật Tâm. Nàng vốn là người thiếu nữ xinh đẹp và nết na, luôn chăm lo chu đáo cho gia đình.
Vì đang ở độ tuổi thanh xuân phơi phới, sở hữu vóc dáng thon thả cùng mái tóc đen dài nên Tâm được rất nhiều chàng trai để ý. Nàng cũng tự ý thức vẻ đẹp ấy và luôn gìn giữ lòng tự trọng cũng như phẩm giá cao quý.
Thế nhưng từ khi lấy chồng và gánh trên vai nhiều trọng trách, nhan sắc cô hàng xén từng nức tiếng cả một vùng dần “nhạt sắc phai hương”. Tâm nghĩ đến số phận vất vả của mình, không giấu nổi sự buồn thương, tiếc nuối.
“Những ngày chợ phiên, nàng nhìn các cô gái với ý nghĩ an phận của người đã qua tuổi trẻ rồi. Bây giờ nàng còn thì giờ đâu trang điểm nữa. Cái cô hàng xén xinh đẹp trước kia nổi tiếng cả một vùng, bây giờ không còn ai nhớ đến nữa.”
Không chỉ riêng Tâm mà những người phụ nữ trong xã hội lúc bấy giờ đều mang chung số phận ấy. Cả cuộc đời họ bị buộc chặt với vô vàn trách nhiệm cùng nghĩa vụ, chưa bao giờ được sống vì bản thân.