Trong nền văn học lâu đời của nước Anh, bên cạnh những cái tên nổi tiếng như Charles Dickens với Oliver Twist, Jane Austen cùng Kiêu Hãnh và Định Kiến hay Virginia Woolf và Một căn phòng riêng thì sẽ thật thiếu sót nếu ta bỏ qua Emily Bronte cùng cuốn tiểu thuyết Đồi gió hú.
Emily Bronte là một nữ văn sĩ đặc biệt bởi lẽ trong suốt sự nghiệp văn chương của mình, bà chỉ có duy nhất một tác phẩm nhưng tác phẩm ấy lại chính là cuốn sách đã gây chấn động toàn Anh quốc ngay từ lần xuất bản đầu tiên vì những quan niệm về tình yêu vượt trước thời đại của tác giả.
Trong thời kỳ hoàng kim của chủ nghĩa lãng mạn với những tình yêu da diết, dịu dàng được ưa chuộng thì Emily Bronte với cuốn tiểu thuyết Đồi gió hú tựa như con thuyền đi ngược dòng và phá bỏ mọi khuôn khổ.
Cuộc đời đầy trắc trở của ngòi bút tài hoa bạc mệnh
Emily Bronte sinh vào ngày 30 tháng 7 năm 1818 trong một gia đình có sáu anh chị em nhưng bất hạnh thay, mẹ của nữ nhà văn qua đời chỉ ít lâu sau khi hạ sinh bà vì căn bệnh ung thư hiểm nghèo.
Bầu không khí tang tóc tiếp tục ám ảnh thời thơ ấu của Emily Bronte khi hai người chị lần lượt qua đời vì bệnh lao, cả gia đình lớn giờ chỉ còn lại ba chị em cùng một người anh trai.
Trải qua một tuổi thơ bị ảnh hưởng khá nhiều từ cái chết của người thân xung quanh nên trong hoàn cảnh éo le ấy, năng khiếu văn học của ba chị em nhà Bronte nảy nở một cách diệu kỳ.
Mẹ mất sớm, cha lại là người đàn ông sống lặng lẽ nên họ thường xuyên phải đi vào thế giới văn chương để cùng nhau dệt nên những câu chuyện tưởng tượng về một thế giới hoang đường, nơi họ thỏa sức với niềm đam mê của chính mình.
Năm 1842, Emily Bronte được nhận làm gia sư tại một ngôi trường dành cho các nữ sinh ở đồi Law, gần Halifax song chỉ sáu tháng sau đó, bà nghỉ việc vì quá nhớ nhà. Hoàn cảnh đặc biệt từ thuở bé thơ đã tạo cho nữ nhà văn bản tính hướng nội, trầm lắng cùng lối sống vô cùng khép kín.
Theo nhiều nhân chứng đương thời kể lại thì cuộc đời của Emily Bronte dường như chỉ quanh quẩn ở Yorkshire, bà không có cơ hội được học cao nên rất ít được tiếp xúc với nhiều tầng lớp khác trong xã hội.
Emily thích ẩn mình trong những đam mê riêng và không muốn ai can thiệp vào việc đời tư của bản thân. Có một đoạn thời gian, bà bí mật sáng tác thơ nhưng người chị gái Charlotte đã tình cờ phát hiện bản thảo viết tay của bà lúc dưỡng bệnh.
Sau đó Charlotte thuyết phục Emily xuất bản những bài thơ ấy và chỉ đến khi đó, tài năng của bóng hồng cô độc mới bắt đầu nở rộ rực rỡ trên văn đàn nước Anh nói riêng và cả thế giới nói chung.
Năm 1846, ba chị em nhà Bronte cùng nhau xuất bản một tập thơ với các bút danh lần lượt là Currer, Ellis và Acton Bell. Rào cản từ xã hội đối với phụ nữ lúc bấy giờ khiến họ phải ẩn đi tên thật của mình và sử dụng những bút danh khó phân biệt được giới tính.
Một năm sau, Emily Bronte cho ra mắt cuốn sách Đồi gió hú, tác phẩm đã giúp bà khẳng định được vị thế to lớn của mình.
Emily Bronte và những quan niệm về tình yêu đi trước thời đại
Năm 1847, sau khi cho xuất bản cuốn tiểu thuyết đầu tay với bút danh Ellis Bell, Emily Bronte gây chấn động toàn nước Anh lúc bấy giờ.
Bởi đến tận ngày nay, tình yêu man dại, cuồng say và mãnh liệt trong Đồi gió hú vẫn không ngừng ám ảnh tâm trí độc giả, những xúc cảm nồng cháy từ mối tình trái ngang khiến bao người đọc phải thổn thức.
Thế nên, đặt vào hoàn cảnh ở cuối thế kỷ XIX mà nói, tình yêu trong tác phẩm được xem là đi ngược lại hoàn toàn những luân lý, lẽ thường của xã hội, đó cũng chính là lý do giúp cho cái tên Ellis Bell gây ảnh hưởng lớn và xuất hiện rộng khắp trên bầu trời văn học Anh quốc.
Đồi gió hú là câu chuyện kể về mối tình éo le, đầy dằn vặt giữa cô tiểu thư danh giá Catherine Earnshaw và cậu bé mồ côi Heathcliff được gia đình Earnshaw nhận nuôi.
Thuở lúc mới về nhà Earnshaw, Heathcliff được đối xử như một người con trong gia đình, cho đến khi ông Earnshaw mất và đứa con trai Hindley đứng lên làm chủ trong nhà.
Heathcliff bỗng dưng bị xem như một người ở, cậu bị đánh đập tàn bạo và đối xử rất tệ bạc nhưng điều khiến cậu bé căm phẫn nhất lại là việc bị cấm đoán không được vui đùa cùng tiểu thư Catherine nơi đồng xanh nữa.
Tuy vậy, sự ngăn trở vẫn không cản được tình cảm nảy nở giữa hai con người ấy, nó cứ lớn dần theo thời gian cho đến một ngày, Catherine nhận được lời cầu hôn của Edgar Linton nhưng vì sự bất đắc dĩ trước thời cuộc mà cô đành phải chấp nhận.
“Chúng ta đã lên được mặt trăng, vẽ được biểu đồ độ sâu đại dương và hạt nhân của nguyên tử. Nhưng chúng ta vẫn còn sợ hãi nhìn vào nội tâm của mình vì chúng ta cảm nhận được đó là nơi mọi mâu thuẫn tồn tại.”
Catherine yêu Heathcliff, cô biết điều đó nhưng gánh nặng địa vị không cho phép bản thân tùy hứng, chấp nhận lời cầu hôn của người bạn thanh mai trúc mã Edgar Linton là một trong những lựa chọn khó khăn nhất cuộc đời nàng tiểu thư kiêu kỳ.
Ngày biết Catherine chấp thuận lời ngỏ, Heathcliff biến mất khỏi ngọn đồi mà không để lại bất cứ một câu nhắn nhủ nào.
Bi kịch chính thức mở màn ngay sau đó vài năm, Heathcliff trở lại nhưng không còn là đứa trẻ mồ côi nghèo xác xơ mà là một người đàn ông thành đạt đầy sức hút.
Tình yêu những năm tháng tuổi trẻ không ngừng ám ảnh tâm trí Heathcliff, cậu muốn trở nên thật giàu có và quyền lực để quay về trả thù hết những ai đã ngăn cản cậu đến với Catherine. Mối thù dần trở nên mất kiểm soát và bóp méo luôn cả nhân cách của Heathcliff.
Thậm chí, nỗi hận thù sâu đậm đó vẫn không hề mất đi khi Catherine qua đời mà còn bùng cháy mãnh liệt hơn, nó kéo theo cả những thế hệ sau vào vòng xoáy không lối thoát.
“Tôi có giấc mơ trong đời, giấc mơ đó bên tôi bất kể điều gì, và thay đổi suy nghĩ của tôi, chúng cứ xuyên qua tôi, như gió thổi qua nước, và thay thế sắc màu trong tâm trí tôi. Và đó là tình yêu: tôi sẽ nói về, nhưng sẽ không có niềm vui nào trong đó.”
Heathcliff sống cô độc tới cuối đời trong căn nhà lạnh lẽo trên ngọn đồi rộng lớn, cuốn sách kết thúc cũng là lúc mọi mâu thuẫn, thù hận được giải thoát bằng những cái chết đau đớn, để lại trong lòng người nỗi ám ảnh khôn nguôi về mối tình ngang trái cùng nỗi buồn xác xơ lòng người.
Đồi gió hú với câu chuyện tình bi ai trải tận mấy đời chứa đựng vô vàn nỗi đau, sự dằn vặt và những xúc cảm mãnh liệt không ngừng tuôn trào qua từng trang văn, Emily Bronte khiến người đọc phải thẫn thờ trước sự dữ dội của tình yêu từ các nhân vật.
Có thể thấy, thiên tiểu thuyết tựa như một thế giới tưởng tượng riêng biệt của Emily, bà tạo ra nó để khai thác nhiều chiều sâu tăm tối trong lòng người, cũng chính nhờ điều đó mà tác phẩm trở thành một cuốn tiểu thuyết vừa vĩ đại lại vừa bi thương.
Và cho đến tận bây giờ, vẫn còn rất nhiều người không hiểu làm thế nào mà một cô gái yếu ớt, hiền lành, hay thẹn thùng như Emily Bronte lại có thể viết nên câu chuyện tình hoang dại và điên cuồng đến mức ấy.
Có lẽ là vì những phần xúc cảm mãnh liệt kia của bà chỉ có thể gửi gắm vào thế giới văn chương, các quan niệm táo bạo về tình yêu ấy cũng chỉ có thể bộc lộ qua từng trang sách, con chữ.
Những nghĩ suy về con người, tình yêu và cuộc sống của Emily dường như đã vượt ra xa khỏi thời đại mà bà sinh ra cho đến tận ngày nay, vẫn không biết có bao nhiêu giấy mực đã được dùng để nói về tác phẩm duy nhất trong cuộc đời bà.
Điểm đặc biệt hơn nữa là Emily đã sử dụng cấu trúc “truyện lồng truyện”, điều mà thời bấy giờ chưa ngòi bút nào làm được. Lối trần thuật độc đáo đã giúp cho Đồi gió hú trường tồn trước dòng chảy khắc nghiệt của thời đại.
Cuộc đời ngắn ngủi nhưng cống hiến hết mình cho văn chương của Emily Bronte
Emily viết nên Đồi gió hú bằng tất cả niềm đam mê cùng tình yêu văn chương của mình. Mỗi trang sách vừa hấp dẫn, vừa kịch tính, vừa ẩn chứa những bài học sâu sắc về tình yêu, con người và cuộc sống.
“Những ai đến với Đồi gió hú của Emily Bronte đều phải kinh ngạc trước sự phức tạp của một câu chuyện, mà ngay cả người đọc dày dặn cũng cảm thấy bí ẩn, khó hiểu”
– Michael Alexander
Cuộc đời bất hạnh ngắn ngủi của Emily Bronte ở một khía cạnh khác đã gián tiếp tạo nên một ngòi bút huyền thoại. Dù sống được không được bao lâu nhưng bà đã để lại cho đời một kiệt tác văn học, một cuốn sách không bao giờ cũ.
Sau hai thế kỷ, Đồi gió hú vẫn luôn giữ được vẹn nguyên sức hút thuở ban sơ, theo đó cuốn sách còn được bình chọn là một trong những tác phẩm văn học Anh hay nhất từ trước đến nay.
Song hành với những ngòi bút vĩ đại, cái tên Emily Bronte sẽ còn vang lên thật lâu bởi các giá trị to lớn mà tác giả đã để cho đời. Cuốn tiểu thuyết Đồi gió hú của nữ nhà văn cũng sẽ luôn khắc sâu dấu ấn trong tâm trí hàng vạn độc giả thế hệ mai sau.
Thanh Thảo
