Đất đai là món quà quý báu mà mẹ tự nhiên ban tặng cho đất nước Việt Nam. Vì vậy, trong dân gian đã lưu truyền câu tục ngữ “Tấc đất tấc vàng” để nhắc nhở con cháu phải luôn trân trọng và gìn giữ nguồn tài nguyên này.
Ý nghĩa của tục ngữ Tấc đất tấc vàng
Giống như bao câu thành ngữ hay tục ngữ khác, cách nói đậm chất dân gian này cũng sở hữu cấu trúc đối xứng. Nó gồm hai vế mang ý nghĩa tương đương nhau là “tấc đất” và “tấc vàng”.
Tấc là đơn vị đo lường quen thuộc ngày xưa, tương đương với mười centimét. Trong khi đó, vàng được biết như một thứ kim loại quý hiếm, có giá trị kinh tế cao.
Thành ngữ “Tấc đất tấc vàng” đã ví von tài nguyên thiên nhiên vô giá này với kim loại quý là vàng, từ đó khẳng định tầm quan trọng của đất đai đối với đời sống con người.
Bên cạnh đó, thành ngữ còn mang tầng nghĩa sâu sắc, giàu tính nhân văn hơn. Nó nhắc nhở mỗi người cần học cách trân trọng và nâng niu lãnh thổ đất nước cùng nền độc lập dân tộc.
Trong kho tàng lời ăn tiếng nói dân tộc, còn có các thành ngữ và tục ngữ khác thể hiện sự quý giá của đất đai như “Một tấc đất, một tấc vàng” hay “Hòn đất hòn vàng”.
Tấc đất tấc vàng và câu ca dao Ơn trời mưa nắng phải thì
Trong bài ca dao Ơn trời mưa nắng phải thì, tác giả dân gian cũng sử dụng thành ngữ “Tấc đất tấc vàng” để nhắc nhở người đời phải trân trọng đất đai dân tộc.
“Ai ơi! Chớ bỏ ruộng hoang,
Bao nhiêu tấc đất tấc vàng bấy nhiêu.” – Ơn trời mưa nắng phải thì
Đời sống sản xuất cũng như lao động của nhân dân Việt Nam luôn gắn liền với đất. Đó là nơi con người sinh ra và lớn lên, phát triển những ngành nghề truyền thống như trồng lúa nước, chế tác đồ thủ công mỹ nghệ.
Vì vậy, mỗi cá nhân phải biết cách tận dụng, trân trọng từng tấc đất. Cho đến ngày nay, bài ca dao ấy vẫn vẹn nguyên giá trị, thôi thúc con người sống tốt đẹp và có ý nghĩa hơn.
Sự vận dụng tục ngữ Tấc đất tấc vàng trong Đồng Tháp Mười
Tên tuổi Nguyễn Bính gắn với những bài thơ in đậm hồn cốt dân tộc. Ngòi bút ông luôn kiếm tìm ở đời vẻ đẹp bình dị nơi làng quê và tâm hồn người nông dân chất phác, mộc mạc.
Đồng Tháp Mười là áng thơ tiêu biểu cho phong cách sáng tác của Nguyễn Bính, được chấp bút vào năm 1949. Từng câu chữ trong thi phẩm đều phảng phất sức sống cùng vẻ đẹp ngời sáng nơi tâm hồn người dân vùng Tây Nam Bộ suốt những năm tháng chiến đấu gian lao.
Thông qua cách miêu tả của Nguyễn Bính, những người con chốn sông nước hiện lên với một dáng vẻ vừa chân chất lại rất đỗi hào hùng. Họ không quản ngại khó khăn, đoàn kết đứng dậy đấu tranh để bảo vệ làng xóm cũng như quê hương dấu yêu.
Trong tác phẩm, thi sĩ đã vận dụng tinh tế và khéo léo tục ngữ “Tấc đất tấc vàng”. Đối với những người dân vùng sông nước, không có gì quý hơn đất đai, vì vậy họ ra sức gìn giữ, bảo vệ nguồn tài nguyên ấy.
“Cố công cùng sức ra làm
Nhớ câu tấc đất, tấc vàng bấy nhiêu.” – Đồng Tháp Mười
Qua đó, Nguyễn Bính đã khẳng định tầm quan trọng của đất đai, dù ở bất kỳ hoàn cảnh nào. Hơn nữa, ông còn khắc họa cả tình yêu quê hương cùng quyết tâm bảo vệ nước nhà cuộn trào mạnh mẽ trong lòng người dân nơi đây.
Tinh thần bảo vệ tấc đất tấc vàng trong Rừng xà nu
Rừng xà nu là một trong số truyện ngắn viết về mảnh đất Tây Nguyên hay nhất do nhà văn Nguyễn Trung Thành sáng tác. Áng văn xoay quanh cuộc đời Cách mạng của nhân vật Tnú và những người dân làng Xô Man vào giai đoạn kháng chiến chống Mỹ ác liệt.
Lần theo từng trang sách, độc giả như được phiêu du vào cánh rừng xà nu bạt ngàn, chứng kiến đời sống sinh hoạt giàu màu sắc của người dân địa phương. Đây cũng là mảnh đất sản sinh ra nhiều anh hùng dân tộc kiên trung và bất khuất.
Không phân biệt già trẻ hay gái trai, tất cả người dân làng Xô Man đều có lòng tự tôn dân tộc và yêu nước sâu sắc. Họ chẳng màng đến hiểm nguy mà che chở cho Cách mạng, đấu tranh vì nền hòa bình, độc lập tương lai.
Dưới ngòi bút khắc họa của Nguyễn Trung Thành, mỗi người dân nơi đây đóng vai trò như một chiến sĩ thực thụ. Họ tận dụng tất cả đồ vật xung quanh mình để làm vũ khí, sẵn sàng chống lại súng đạn kẻ thù.
Không chỉ vậy, nhân dân làng Xô Man còn rất trân trọng thiên nhiên. Họ yêu mến từng nhánh sông, cánh rừng và tấc đất, nêu cao tinh thần câu tục ngữ “Tấc đất tấc vàng” đáng quý.
Đây cũng chính là động lực để họ bền bỉ sống và đấu tranh chống lại quân xâm lược. Với truyện ngắn Rừng xà nu, Nguyễn Trung Thành đã cống hiến cho nền văn học thời kỳ kháng chiến nước nhà một tác phẩm đặc sắc, giàu giá trị nhân văn.