Thành ngữ “Thỏa chí tang bồng” thường xuyên xuất hiện trong các tác phẩm văn học cũng như lời dặn dò con cái, đặc biệt là con trai của người xưa. Nó thể hiện sự thỏa mãn cùng tự do, không chịu bất kỳ ràng buộc nào nhằm thực hiện chí lớn và mộng công danh.
Ý nghĩa của thành ngữ Thỏa chí tang bồng
Câu thành ngữ này có cấu tạo gồm hai cụm từ “thỏa chí” và “tang bồng”. Trong đó, “thoả chí” nghĩa là sự thỏa mãn khi đạt được điều hằng mong muốn.
Vế “tang bồng” còn lại là cách nói tắt của “Tang hồ bồng thỉ”, dùng để chỉ những việc lớn lao, tung hoành dọc ngang giữa trời đất. Nó thường được kết hợp với các từ như “chí tang bồng” và “nợ tang bồng”.
Vì vậy, thành ngữ “Thỏa chí tang bồng” hay “Phỉ chí tang bồng” được sử dụng để ám chỉ chí khí của người quân tử, rộng hơn là ước vọng cống hiến cho cộng đồng và dân tộc.
Thành ngữ Thỏa chí tang bồng và bài thơ Nợ tang bồng
Nguyễn Công Trứ là một nhà thơ tài hoa và lỗi lạc trong nền văn học Việt Nam thời kỳ trung cận đại. Ông am hiểu nhân tình thế thái, luôn ấp ủ hoài bão lớn lao của người quân tử mạnh mẽ, hiên ngang.
Các áng thơ do ông sáng tác đều in đậm triết lý thế sự và chí nam nhi. Nợ tang bồng là một thi phẩm tiêu biểu của tác giả, thể hiện khí phách anh hùng ra sức cống hiến cho nhân dân cùng nước nhà.
Xuyên suốt trong tác phẩm là nỗi trăn trở về món nợ công danh mà đấng nam nhi đảm đương. Đối với tác giả, bậc quân tử phải có chí lớn, khao khát thực hiện những điều kỳ vĩ để làm rạng danh nước nhà.
Để diễn tả khát vọng lớn lao ấy, Nguyễn Công Trứ vận dụng cụm từ “tang bồng” trong thành ngữ “Thỏa chí tang bồng”. Tác giả cũng cho rằng công danh của đấng nam nhi phải gắn liền với trách nhiệm đối với đất nước và dân tộc.
“Chí tang bồng hẹn với giang san
Đường trung hiếu, chữ quân thân là gánh vác.” – Nợ tang bồng
Công danh là nguồn cảm hứng không bao giờ vơi cạn trong sự nghiệp thơ ca của Nguyễn Công Trứ. Ở bài Chí anh hùng, thi sĩ cũng đã có lần phơi trải nỗi lòng ấy.
“Vòng trời đất dọc ngang, ngang dọc,
Nợ tang bồng vay trả, trả vay.” – Chí anh hùng
Nguyễn Công Trứ đã sống một đời vẻ vang, làm rạng danh đấng nam nhi. Ông không màng đến tiền tài hay địa vị mà chỉ một lòng tận trung báo quốc, gìn giữ nước nhà.
Tinh thần Thỏa chí tang bồng trong đoạn trích Chí khí anh hùng
Truyện Kiều không chỉ là tuyệt tác thơ ca giàu giá trị hiện thực mà còn chứa đựng tấm lòng nhân đạo của bậc đại thi hào Nguyễn Du. Ông đã gửi gắm vào tác phẩm ước mơ về một người anh hùng chân chính, dũng cảm đấu tranh bảo vệ lẽ phải.
Ước vọng tốt đẹp đó được thi sĩ bộc lộ một cách sâu sắc thông qua nhân vật Từ Hải trong đoạn trích Chí khí anh hùng. Ông khắc họa bức chân dung người quân tử ấy cả về diện mạo, tính cách lẫn lý tưởng sống cao đẹp.
Từ Hải hiện lên là bậc quân tử có ý chí mạnh mẽ, quyết tâm lập nghiệp và mở mang tầm mắt. Vì vậy, chỉ sau “nửa năm hương lửa đương nồng” với Thúy Kiều, chàng đã bước vào một cuộc hành trình mới, thoát khỏi cuộc sống buồn tẻ, nhàm chán.
Từ những dòng thơ đầu tiên miêu tả nhân vật Từ Hải, Nguyễn Du đã dày công chọn lựa câu chữ nhằm thể hiện phong thái uy nghi cùng khí phách ngút ngàn. Chàng sống tự do và ngang tàng, không để bất kỳ điều gì ngăn cản chí hướng của mình.
“Đội trời đạp đất ở đời,
Họ tên Từ Hải, vốn người Việt đông.
Giang hồ quen thói vẫy vùng.” – Truyện Kiều
Với đoạn trích Chí khí anh hùng, tác giả đã xây dựng nên một Từ Hải mạnh mẽ, luôn cố gắng “vẫy vùng” để “thỏa chí tang bồng”. Đây là phẩm chất tốt đẹp của người anh hùng mang chí lớn, diệt trừ những điều xấu xa, gian tà tồn đọng trong xã hội đương thời.