Cha ông ta thường dạy con cháu “Con hơn cha là nhà có phúc“. Đây là lời chỉ bảo quen thuộc mà bất kể thế hệ nào cũng từng được nghe từ khi còn nhỏ. Câu tục ngữ này có ý nghĩa và bài học gì đến thế hệ trẻ? Hiện nay, nội dung của nó còn phù hợp với xã hội hiện đại hay không? Cùng phân tích và tìm hiểu nội dung câu tục ngữ qua bài viết dưới đây.
Giải thích nội dung “Con hơn cha là nhà có phúc”
“Con hơn cha là nhà có phúc” hiểu như thế nào cho đầy đủ ý nghĩa nhất? Không chỉ có một tầng nghĩa, khi phân tích vào ta mới thấy được những tầng ý nghĩa sâu xa mà cha ông muốn truyền lại.
Hiểu về “Con hơn cha”
Ở vế thứ nhất, “con hơn cha” nói về mối quan hệ của con và cha trong gia đình. Cha (hay bố) là người đi trước, nuôi dạy và chỉ bảo để con cái lớn lên. Cha là tấm gương mẫu mực về tính cách, lối sống mà các con noi theo. Việc hình thành đạo đức, tính cách của con cái phụ thuộc rất nhiều vào vai trò của người làm cha.
Với việc dạy bảo và định hướng đúng đắn, ai cũng mong muốn sau này con của mình thành công hơn cha mẹ. “Hơn” ở đây vừa là mong muốn, vừa là kỳ vọng của gia đình đối với các con.
Hiểu theo một nghĩa rộng hơn, “con” ở đây mang ý chỉ thế hệ con cháu. “Cha” ở đây có thể hiểu là thế hệ ông cha, những người đi trước. Như vậy, “con hơn cha” lúc này có thể hiểu thành mong mỏi thế hệ đi sau sẽ hơn thế hệ đi trước. Từ “hơn” ở đây có thể hiểu là hơn về kinh tế, học vấn, sức khỏe, và phát triển để ấm no hơn…
Hiểu về “Nhà có phúc”
Ở vế thứ hai, “nhà có phúc” cũng có thể hiểu theo 2 tầng ý nghĩa.
“Nhà” ở đây hiểu đơn giản là gia đình, bao gồm bố mẹ, con cái. Rộng hơn của gia đình có thể là nhà gồm 3,4 thế hệ, hay chỉ họ hàng. Thậm chí nhà còn có thể hiểu là toàn bộ một quốc gia nếu từ “con” và “cha” được hiểu là thế hệ đi trước của đất nước
“Phúc” ở câu “Con hơn cha là nhà có phúc” hiểu như thế nào cho đúng? Là một từ Hán Việt, “Phúc” có thể hiểu theo nhiều nghĩa khác nhau. Đơn giản, đây là hạnh phúc, phúc đức, may mắn của gia đình. Ngoài ra, nó còn thể hiện mong muốn về sự bình an, hòa thuận, an yên và phát triển bền vững, cuộc sống thoải mái.
Dù hiểu “phúc” theo nghĩa nào, thì đó cũng là mong muốn, hi vọng của người này với người khác. “Nhà có phúc” là sự tự hào của thế hệ trước với thế hệ sau khi đã thành công.
Ý nghĩa câu tục ngữ muốn truyền tải là gì?
“Con hơn cha là nhà có phúc” có thể được hiểu theo cả hai tầng nghĩa: tầng nghĩa hẹp trong gia đình và tầng nghĩa rộng với quốc gia.
Trong gia đình, “con hơn cha là nhà có phúc” là việc con cái thành đạt, giỏi giang hơn cha mẹ. Đây vừa là niềm tự hào, hãnh diện vừa cho thấy việc nuôi dưỡng con cái “thành công”. Con cái thành đạt thì cha mẹ vừa tự hào, vừa được chăm sóc, an hưởng tuổi xế chiều.
Với quốc gia, câu tục ngữ này hiểu ở nghĩa rộng hơn. Gia đình là “tế bào” của xã hội. Nhiều gia đình mới tạo nên một quốc gia. “Con hơn cha” ở đây là sự thành công của thế hệ sau là niềm tự hào của cả đất nước. Cha ông hi sinh rất nhiều chỉ mong mang đến điều tốt nhất cho con cháu về sau. Khi đó, câu tục ngữ là sự tự hào, niềm vui, sự hãnh diện, hạnh phúc của cả một tập thể người rộng lớn.
Bài học về sự cố gắng cho thế hệ trẻ
Bác Hồ từng nói: “Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sáng vai với các cường quốc năm chây được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các em“.
Là chủ nhân tương lai của đất nước, thế hệ trẻ luôn cần biết được vị trí và vai trò của mình. “Con hơn cha là nhà có phúc” không chỉ là kỳ vọng mà nó cũng là trách nhiệm. Hãy không ngừng học tập, phát triển để sau này cống hiến, xây dựng đất nước. Đó là điều mà ai cũng cần biết và phấn đấu mỗi ngày.
Thế hệ cha ông đã hi sinh cả xương máu để bảo vệ độc lập. Thế hệ cha mẹ đã nỗ lực để tạo nên cuộc sống ấm no như ngày nay. Việc học tập để kế thừa và phát huy truyền thống dân tộc, đưa đất nước “sánh vai với cường quốc năm châu” là của người trẻ. Hãy sống biết ơn người đi trước, phấn đấu để không làm phụ lòng cha ông.
Liệu “Con hơn cha là nhà có phúc” còn phù hợp hiện nay?
Có rất nhiều thắc mắc về câu “Con hơn cha là nhà có phúc” còn phù hợp với hiện nay? Những mong cầu của thế hệ đi trước với thế hệ sau mình liệu còn phù hợp? Hay ngược lại, đây lại trở thành “gánh nặng” đặt lên vai thế hệ trẻ bây giờ?
Xét về tính thời đại, ở bất kể thời đại nào, cha mẹ đều mong muốn con mình thành công hơn bố mẹ. Những nỗ lực của bậc sinh thành tất cả vì con cái. Và hãy nhớ rằng, “phúc” trong câu tục ngữ đôi khi chỉ là việc hạnh phúc, hài lòng với cuộc sống của bản thân và gia đình. Vì thế, khó thể cho rằng việc mong con cái vui vẻ, hạnh phúc lại thành áp lực cho con.
Xét về tính xã hội, rõ ràng có sự thay đổi rất lớn ở kinh tế, văn hóa, xã hội xưa và nay. Đặt vào câu “Con hơn cha là nhà có phúc”, thì thế hệ ngày nay đang được hưởng những điều tốt đẹp hơn cha ông xưa. Và đó cũng là một cái “phúc”. Với sự phát triển mạnh mẽ như bây giờ, đất nước còn giàu mạnh hơn? Điều này hoàn toàn hợp với chữ “phúc” trong câu tục ngữ. Nhưng đó không phải áp lực cho thế hệ trẻ vì mỗi bước đi đều có người đồng hành.
Một vài trường hợp người lớn đặt quá nhiều kỳ vọng vào con cái cũng vô tình tạo ra áp lực vô hình cho con. Đây là điều không tốt. Việc mong muốn của cha mẹ, ông bà chỉ nên là động lựa, tấm gương để con cháu phấn đấu và noi theo. Đừng vì kỳ vọng của bản thân mà đặt nhiều nỗi lo lên vai người trẻ. Đôi khi điều đó lại phản tác dụng với những điều cha mẹ mong muốn.
Tổng hợp các câu tục ngữ, thành ngữ về cha con
Tình cảm cha con luôn là đề tài được nhắc đến trong ca dao, tục ngữ, thành ngữ. Thứ tình cảm thiêng liêng này đã có rất nhiều câu ca miêu tả. Ví dụ:
- Con có cha như nhà có nóc/ Con không cha như nòng nọc mất đuôi.
- Ơn cha nặng lắm ai ơi/ Nghĩa mẹ bằng trời chín thắng cưu mang.
- Công cha như núi Thái Sơn/ Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.
- Cha già tuổi đã đủ trăm/ Chạnh lòng nhớ tới đằm đằm lụy sa.
- Cha là tất cả cha ơi/ Ngàn năm con vẫn trọn đời yêu thương.
- Khi nào tát cạn biển Đông/ Thì con mới hiểu tấm lòng của cha.
- Cha là hoa phấn giữa đời.
Kết luận
“Con hơn cha là nhà có phúc” mang đến bài học đầy ý nghĩa cho cuộc sống. Chúng ta thêm hiểu về những lo lắng, hi vọng của bậc làm cha làm mẹ đối với con cháu. Nhờ đó, mà thế hệ trẻ càng nỗ lực, phấn đấu hơn để không phục lòng bậc sinh thành.