Người xưa thường dùng ca dao, tục ngữ ví von để khuyên răn, dạy bảo con người. Thành ngữ “lòng tham vô đáy” là câu nói quen thuộc để chỉ những chỉ kẻ tham không có giới hạn. Hiểu câu thành ngữ này sao cho đúng và bài học gì được rút ra từ lời dạy bảo này? Hãy cùng tìm hiểu nội dung, ý nghĩa, thông điệp ở bài viết dưới đây.
Giải thích nghĩa thành ngữ “Lòng tham vô đáy” là gì?
“Lòng tham vô đáy” là câu tục ngữ quen thuộc nhưng lại mang ý nghĩa sâu xa mà người xưa muốn truyền đạt. “Lòng tham” chính là sự tham lam, ích kỷ. Lòng tham ở đây muốn nói đến nhiều khía cạnh, tham về tiền bạc, danh vọng, tình cảm, quyền lực…Đây được cho là những thứ làm cho con người ta “thỏa mãn” sự giàu sang, danh tiếng, vị trí của mình. “Vô đáy” là không có giới hạn, điểm dừng, không biết như thế nào là đủ.
Ý nghĩa câu ‘Lòng tham vô đáy” chỉ những con người tham lam, vụ lợi không có giới hạn. Những người ta luôn muốn nhận nhiều thứ và không biết thế là là đủ. Họ mong nhận về không có điểm dừng bất chấp có thể mang đến hậu quả không tốt.
Người xưa sử dụng câu thành ngữ này để lên tiếng phê phán những người luôn mưu cầu danh vọng, lợi ích như một cái hố sâu không đáy. Lòng tham đó khiến cho con người trở nên ích kỷ, bất chấp cả những điều xấu xa để miễn sao đạt được mục đích của mình. Điều này cần được phê phán và bài trừ trong cuộc sống thường ngày.
Bài học rút ra từ câu “Lòng tham vô đáy”
Từ câu thành ngữ trên, có rất nhiều bài học được rút ra mang ý nghĩa dạy bảo con người.
- Phê phán những kẻ có “lòng tham vô đáy”. Tham lam là tính xấu khiến cho con người bị biến chất, thay đổi nhân cách. Điều này làm cho hình ảnh của chúng ta trở nên xấu xa, tệ bạc, là người tham vọng không còn để ý đến những người xung quanh.
- Sống biết đủ, biết điểm dừng là hạnh phúc. “Đủ” là một trạng thái mà con người biết được mọi thứ xung quanh mình đã cân bằng, không thiếu không thừa. Khi biết thế nào là đủ, tâm của mình sẽ trở nên nhẹ nhàng, không sân si, tham lam những thứ không thuộc về mình. Từ đó, chúng ta sẽ không còn chạy theo danh vọng, tiền tài một cách bất chấp. Cuộc sống cũng nhờ biết đủ mà trở nên hạnh phúc hơn.
- Làm gì cũng cần coi trọng “đạo đức” và “chữ tín”. Những kẻ có “lòng tham vô đáy” thường vì lợi ích của mình mà bỏ qua cả đúng sai, phải trái. Và điều này sẽ dẫn đến những hệ quả khôn lường. Vì thế, dù làm bất kể việc gì, cũng phải đặt đạo đức và chữ tín lên hàng đầu. Làm việc đúng pháp luật, đúng luân thường đạo lý để không phải hổ thẹn lương tâm. Có đạo đức thì khi đứng trước cám dỗ con người cũng sẽ biết có nên làm hay không.
Những bài học này sẽ giúp cho con người tránh nổi lòng tham với những thứ vốn dĩ không thuộc về mình. Nếu muốn nhận được điều gì đó thì phải tự phấn đấu để có được thay vì nổi lòng tham mà bất chấp tất cả.
Liên hệ tục ngữ, thành ngữ, ca dao nói về lòng tham
Tiếng Việt vô cùng phong phú và đa dạng. Do đó, cha ông ta để lại nhiều câu tục ngữ ca dao phê phán sự tham lam đồng nghĩa với câu “lòng tham vô đáy” trên đây. Dưới đây là những câu nói nổi bật:
- Được voi đòi tiên. Ý nói những kẻ luôn muốn được nhiều hơn, không bao giờ hài lòng với thứ mình vừa nhận được.
- Uống nước không chừa cặn: Phê phán những người sống tham lam, ích kỷ không nghĩ đến những người khác, không bỏ qua bất kỳ cái gì có lợi cho mình.
- Ăn mày đòi xôi gấc: Phê phán những người đòi hỏi những thứ cao sang hơn vị thế của mình mà không muốn phấn đấu, cố gắng chỉ muốn người khác mang đến cho.
- Muốn ăn gắp bỏ cho người: Chỉ những người ích kỷ, chỉ nghĩ cho mình nhưng lại luôn tỏ ra cao thượng, biết suy nghĩ cho người khác.
- Con rô cũng tiếc, con diếc cũng muốn: Chỉ những người tham lam, muốn được tất, không muốn bỏ cái gì.
- Tham danh đoản mệnh, tham tài vong thân: Phê bình những người vì tham lam mà bất chấp tất cả, coi thường cả mạng sống của mình chỉ để đạt được mục đích của hiện tại.
Có thể thấy rằng, sự tham lam là điều luôn bị phê phán, ghét bỏ ở bất kỳ hoàn cảnh nào cả xưa và nay. Thế mới thấy, hệ thống ca dao tục ngữ của nước ta giàu có như thế nào khi chỉ để phê phán một tính cách xấu mà cha ông có rất nhiều cách truyền đạt vừa ý tứ, vừa thâm sâu.
Kết luận
“Lòng tham vô đáy” vừa là lời phê phán, vừa là lời cảnh tỉnh cho những kẻ vì ham mê vinh hoa phú quý, vật chất danh vọng mà không màng đến những điều khác. Sự tham lam không có giới hạn sẽ mang đến hậu quả không tưởng cho tương lai. Đây cũng là lời nhắc nhở để chúng ta luôn sống đúng, nhận đúng với những gì mình đáng nhận được.