Sự ngay thẳng và cương trực là một truyền thống tốt đẹp trong cốt cách con người Việt từ xưa đến nay. Vì vậy, ông bà ta luôn dặn dò, khuyên nhủ các thế hệ sau phải biết cách gìn giữ, phát huy đức tính này.
Tục ngữ “Trúc dẫu cháy đốt ngay vẫn thẳng” ra đời để nhấn mạnh phẩm chất cao quý ấy, nhắc nhở con người phải luôn sống thẳng thắn, thành thật trong mọi hoàn cảnh.
Ý nghĩa của tục ngữ Trúc dẫu cháy đốt ngay vẫn thẳng
Cách nói đậm chất dân gian này chỉ vỏn vẹn bảy âm tiết nhưng lại có cấu trúc ghép gồm hai vế. Nó mượn hình ảnh cây trúc để thể hiện một ý nghĩa sâu sắc, đáng suy ngẫm.
Trúc vốn không còn xa lạ với đời sống nhân dân, thuộc họ tre nứa, mai vầu. Đặc biệt, thân cây nhỏ và đặc, có nhiều đốt thẳng.
Khi bị thiêu cháy, các đốt của cây trúc không hề thay đổi hình dạng. Hình ảnh này cũng giống như những con người khảng khái và giàu lòng trượng nghĩa, dù phải trải qua khó khăn hay thử thách thì vẫn giữ được vẻ đẹp vốn có nơi tâm hồn.
Kho tàng văn học dân gian còn có nhiều cách nói khác để ngợi ca sự ngay thẳng, trung thực như “Cây ngay không sợ chết đứng”, “Cây thẳng bóng ngay, cây cong bóng vạy” hay “Cây ngay không sợ lệch bóng”.
Vẻ đẹp của Trúc dẫu cháy đốt ngay vẫn thẳng trong tác phẩm Lão Hạc
Lão Hạc là một trong số truyện ngắn xuất sắc nhất làm nên tên tuổi cho nhà văn Nam Cao. Tác phẩm đã khắc họa một cách trần trụi bầu không khí ngột ngạt ở làng quê Việt Nam trước Cách mạng Tháng Tám, đồng thời ca ngợi vẻ đẹp nhân cách ngời sáng của người nông dân.
Lão Hạc kể về cuộc đời bất hạnh của nhân vật lão Hạc từ lúc lập gia đình cho đến khi nhắm mắt xuôi tay. Cũng như bao người nông dân khác, ông gặp không ít khó khăn và trắc trở.
Lão Hạc đã bất lực nhìn đứa con trai duy nhất đi đồn điền cao su vì không đủ tiền cưới vợ. Ông cũng ngậm đắng nuốt cay bán luôn cả Cậu Vàng, chú chó bầu bạn cùng mình trong những năm tháng cô đơn một mình.
Hoàn cảnh khó khăn và thiếu thốn đủ bề đã dồn nén nhân vật tội nghiệp ấy vào bước đường cùng. Lão từ chối mọi sự giúp đỡ từ ông giáo, thậm chí còn hỏi xin nhân vật Binh Tư ít bả chó.
Thế nhưng, lão Hạc vẫn gìn giữ được lương tri cùng lòng tự tôn cao quý. Ông đã dùng thứ thuốc độc ấy để kết liễu cuộc sống mình, quyết không phiền hàng xóm và đụng đến mảnh đất để dành cho người con trai nơi phương xa.
Phẩm chất tốt đẹp của lão Hạc cũng giống câu tục ngữ “Trúc dẫu cháy đốt ngay vẫn thẳng”. Dù bị dòng đời xô đẩy thì nhân vật ấy vẫn quyết không đầu hàng mà tìm mọi cách để níu giữ sự ngay thẳng, chính trực.
Đây chính là bức thông điệp giàu ý nghĩa mà Nam Cao muốn truyền tải đến độc giả mọi thế hệ. Đồng thời, ông thể hiện cả tình yêu thương cùng sự kính phục trước những người nông dân đáng quý trong xã hội lúc bấy giờ.
Sự cương trực đậm nét Trúc dẫu cháy đốt ngay vẫn thẳng ở Rừng xà nu
Tinh thần yêu nước bất khuất từ lâu đã trở thành nguồn cảm hứng vô tận, hun đúc nên nhiều áng văn hay. Rừng xà nu là một trong số đó, được tác giả Nguyễn Trung Thành chấp bút vào năm 1967.
Xuyên suốt tác phẩm là tinh tấm lòng yêu nước sâu sắc của người dân làng Xô man. Dù phải đối mặt với nhiều hiểm nguy cùng sự đe dọa từ kẻ thù, họ vẫn không hề lung lay và một lòng hướng về Cách mạng.
Nhân vật chính của Rừng xà nu là Tnú, mồ côi cha mẹ và lớn lên trong sự che chở, bao bọc của dân làng Xô man. Từ khi còn nhỏ, anh đã xung phong làm nhiệm vụ nuôi giấu cán bộ, đóng góp vào công cuộc giải phóng dân tộc.
Cho đến khi trưởng thành, Tnú cũng gặp phải không ít khó khăn trên con đường bảo vệ Tổ quốc. Anh nhiều lần bị quân giặc tra tấn dã man, thậm chí còn châm lửa đốt mười ngón tay.
Thế nhưng, chàng thanh niên ấy vẫn không hề xin tha hay khai ra thông tin mật. Đối với anh, “người cộng sản không thèm kêu van”, quyết giữ vững bản lĩnh kiên cường.
Sự mạnh mẽ ấy ở tâm hồn nhân vật Tnú cũng giống như hình ảnh cây trúc trong câu tục ngữ “Trúc dẫu cháy đốt ngay vẫn thẳng”. Đây là nét tính cách đặc trưng của người dân làng Xô man, nơi có truyền thống đánh giặc hào hùng.