Sở hữu một đời sống nghệ thuật tương đối sôi nổi trên SoundCloud song Hải Sâm lại khá kín tiếng trong đời sống bình thường của mình. Ngoài âm nhạc, chàng trai 21 tuổi chỉ lộ mặt qua đôi dòng phỏng vấn báo chí ít ỏi, vài bài đăng ngắt quãng trên mạng xã hội và những câu trả lời ngắn trên ask.fm.
Lúc mới đầu, có lẽ một bộ phận người nghe sẽ thấy nhạc của Hải Sâm khó nuốt và trừu tượng quá chừng. Đối với những ai đã quen, đã ngấm, đã yêu nhạc Hải Sâm thì mới hiểu cái chất nhạc ấy có sức gây nghiện ghê gớm đến nhường nào.
Hải Sâm mang tâm sự của chàng trai ôm mối sầu trong đêm muộn
Hải Sâm, hay Hisam như anh vẫn thích gọi bản thân, tên thật là Nguyễn Tiến Tùng, hiện là một chàng ca sĩ, nhạc sĩ trẻ sinh năm 1999. Hải Sâm sinh ra ở Quảng Ninh nhưng lớn lên ở Hà Nội, hoàn cảnh mà anh xếp vào hàng tuyệt vời nhất.
Tuổi thơ của Hải Sâm là những rung động rất đỗi thơ ngây và trong trẻo trong những trang sách của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh. Sau này, cuộc sống ở Hà Nội lấp đầy kí ức của anh bằng những trải nghiệm tuổi mới lớn, có chút trưởng thành mà cũng chẳng kém phần thú vị, tinh nghịch.
Có lẽ vì vậy mà khi còn nhỏ, Hải Sâm đã sớm đồng cảm và biết sẻ chia với câu chuyện thời thơ ấu của cha mẹ. Lớn lên rồi, anh may mắn được gặp gỡ, tiếp xúc với những người bạn tuyệt vời chốn thị thành, để trưởng thành hơn, thấu hiểu hơn về thế giới xung quanh mình.
Những bài hát đầu tiên được Hải Sâm viết khi còn ngồi trên ghế nhà trường, trước khi anh thực sự ý thức được hay kịp hiểu những quy luật phức tạp của thế giới song song mang tên âm nhạc ấy. Ở độ tuổi 21, Hải Sâm đã có trong tay khoảng 21 ca khúc do chính anh độc lập sản xuất và hợp tác cùng người khác.
Có thể nói, việc sáng tác đến với chàng trai học Công nghệ Thông tin này tự nhiên như là hít thở vậy. Nó dường như là định mệnh, là lẽ thường, là một việc trước sau gì Hải Sâm cũng sẽ làm nên dường như anh chẳng cần một động lực nào quá lớn để sáng tác.
Không có phông nền về âm nhạc hay kiến thức thanh nhạc, Hải Sâm tự nhận mình không sở hữu một giọng hát quá hay, thậm chí còn tự nhận xét là rất tệ. Song, “nhạc sầu, nhạc nẫu, nhạc trẻ trâu của Hải Sâm” là cách Hải Sâm chọn để giới thiệu về chất âm nhạc của riêng mình.
Vị nhạc của Hải Sâm không cố định như cách mà anh luôn làm mới mình với những bài hát đa thể loại, đa phong cách. Đó là âm điệu mộc mạc của ghi-ta, thầm thì của những tin nhắn thoại, nhưng đôi lúc cũng nếm được hương vị mới mẻ, sôi nổi của những loại nhạc cụ và âm điệu hiện đại khác.
Dẫu vậy, các sáng tác của anh luôn gặp nhau tại giao lộ của sự chân thành đầy ắp, tựa như lời tự sự của một chàng trai ôm mối sầu trong đêm muộn. Hải Sâm đem từng mảnh con người mình, từng ngóc ngách hồn mình ra phơi bày, hóa thành câu chữ, chẳng hề che đậy.
Vẫy vùng trong sân chơi tuổi trẻ đầy tính thử nghiệm
Trước khi cầm mic tự thể hiện những ca khúc của mình, Hải Sâm chỉ định làm nhạc sĩ và đã được không ít người đem lòng yêu mến trên SoundCloud. Anh chỉ thực sự đến gần hơn với công chúng thông qua ca khúc Ngủ do anh viết riêng cho người bạn Lục Huy dự thi đêm chung kết chương trình Khởi đầu ước mơ.
Với màu nhạc độc lạ, ca khúc ngay lập tức chiếm được cảm tình của khán giả và ba vị giám khảo. Không chỉ nữ ca sĩ Thu Minh ngỏ ý muốn xin mua lại bài hát, giọng ca trẻ Đinh Hương sau đó đã mua bản quyền và đổi tên thành Không cần.
Năm 2018, Hải Sâm tham gia mùa thứ hai cuộc thi Sing My Song, dấn thân vào một sân chơi lớn hơn, mới mẻ hơn để thỏa khát khao tuổi trẻ. Là một người vốn chỉ quen viết nhạc, chơi đàn và hát một mình, Hải Sâm đã chọn đồng hành cùng Phan Ngân để tương tác và thể hiện ca khúc của mình tự tin hơn.
Việc cặp đôi này bị loại đã mang lại nhiều tiếc nuối cho khán giả theo dõi chương trình nhưng Hải Sâm không bày tỏ nhiều sự tiếc nuối. Trái lại, anh cho rằng đây là cơ hội để xác định hướng đi đúng đắn nhất của bản thân trên con đường ca hát.
Trên thực tế, đã có rất nhiều người chọn phát triển lộ trình chuyên nghiệp sau khi bước ra từ những chương trình thực tế như vậy. Ngược lại, Hải Sâm chọn cho mình một lối đi riêng khi vẫn quyết định ở lại thế giới Indie và chỉ đơn giản coi chương trình như một lần “đổi gió”.
Indie hay Independent music là thuật ngữ được dùng để chỉ dòng âm nhạc độc lập mà ca sĩ được làm chủ từ khâu sản xuất đến phát hành sản phẩm, không phụ thuộc vào những hãng đĩa chính thống hay công ty con của họ.
Hải Sâm cũng vậy, trước giờ vẫn sáng tác, làm nhạc và ra sản phẩm mà không lệ thuộc quá nhiều vào những yếu tố xung quanh. Anh chưa vội đi theo định hướng chuyên nghiệp mà chọn cái vui của việc làm nhạc một mình, muốn sáng tác ra những ca khúc có điều gì đó đặc biệt, hay ho.
Tuy không đạt được thành tích cao nhưng Hải Sâm không “trắng tay” khi bước ra khỏi sân chơi Sing My Song năm ấy, được chứng nhận bởi sự trưởng thành và khả năng chinh phục sân khấu, biết tương tác và “mở mắt” ra hát để giao lưu với khán giả chứ không đứng yên, nhắm tịt mắt như trước nữa.
Nhờ những chiêm nghiệm ấy của chàng nhạc sĩ trẻ mà cộng đồng yêu nhạc được đón nhận liên tiếp những ca khúc chất lượng, trau chuốt về cả phần ca lẫn phần nhạc. Tiêu biểu, có thể kể đến Em có đợi tin nhắn tôi không?, Bâygiờanhcóthểnghegiọngcủaem, Thế thôi, Một điều mà anh rất ngại nói ra,…
Hải Sâm mang phong cách vừa lãng tử, vừa dễ gần
Qua những bài hát này, Hải Sâm hiện lên như một nghệ sĩ indie có định hình âm nhạc rõ ràng dù tuổi đời còn rất trẻ. Đó là một chàng trai dịu dàng, lãng tử đấy nhưng cũng đặc biệt chân thật trên phông nền tuổi trẻ với mưa, nắng, chiều tàn và những chuyến đợi dài miên man.
Người ta rất dễ chìm vào bâng khuâng trong thế giới âm nhạc nhẹ nhàng, phiêu du ấy, dù là trong không gian mở rộng lớn với núi đồi phủ hoa, biển cả lộng gió hay nơi góc phòng nhỏ ấm cúng giữa cơn mưa vội vàng ngoài hiên.
Một người thợ luôn cẩn thận đến từng nốt nhạc, câu từ
Hải Sâm còn là một trong những người tạo nên trào lưu âm nhạc vô cùng mới mẻ trong giới nghệ sĩ trẻ với kiểu nhạc được trích xuất từ chính những giọng nói gần gũi trong đoạn ghi âm. Người thật, giọng thật, cảm xúc thật, âm nhạc của Hải Sâm không những tinh tế mà còn rất gần với đời sống người yêu nhạc.
Bâygiờanhcóthểnghegiọngcủaem là bài hát được Hải Sâm chắt lọc từng đoạn tin nhắn thoại của cô gái trong tổng số 117 đoạn. Tuy nhiên, để tìm ra được mạch ghép thống nhất cho bài, anh đã dành thêm sáu giờ liền nghe đi nghe lại. Anh thật thà chia sẻ:
“Viết một bài hát bao gồm lyrics và melody trên một nền nhạc RnB là một điều mà mình đã thực hiện quá nhiều lần, mình chán quá nên thay phần lyrics và melody đó bằng những mảnh chat voice của bạn gái cũ mình thôi, chứ cũng không phải tại mình nhớ bạn đó quá.”
Nếu như trong văn chương có khái niệm “thợ chữ” thì trong âm nhạc, Hải Sâm có lẽ cũng là một “thợ nhạc” bởi anh luôn đặt tất cả tâm huyết vào sản phẩm của mình với sự kính cẩn hiếm thấy ở một người cùng tuổi.
“Những thứ người ta muốn bỏ đi, tôi biến nó thành âm nhạc.”
Không đơn thuần là bản thu âm thô đè lên phần nhạc đệm, bài hát là sự sắp xếp ngăn nắp, khoa học, là tính toán sao cho khớp từng khuôn nhạc, tiết tấu.
Sản phẩm ra đời không là những lời nói khô khan mà trở thành bức vẽ bằng âm thanh, là chân dung của nhân vật được khắc họa một cách rõ ràng qua âm nhạc.
Hải Sâm cho rằng không khó để bắt chước một nghệ sĩ khác, song để đọc lại, nghe lại toàn bộ những câu thoại cũ từ nhiều năm trước, nâng niu và chắt lọc cảm xúc dù mọi thứ đã như một bức tranh phai màu, không còn hình ảnh rõ ràng là một việc cần nhiều hơn là chỉ sự bay bổng nghệ sĩ.
Ca khúc là chuỗi những hội thoại được sắp xếp một cách tỉ mỉ, cẩn thận
Lúc mới đầu, có lẽ một bộ phận người nghe sẽ thấy nhạc của Hải Sâm khó nuốt và trừu tượng quá chừng. Giai điệu thoạt đầu nghe rất ngẫu hứng, có lúc nhanh, có lúc chậm, có lúc lặng lẽ, có lúc vồ vập, lại có khi bỏ lửng người nghe chơi vơi trong một vế lời ca dang dở.
Đối với những ai đã quen, đã ngấm, đã yêu nhạc Hải Sâm thì mới hiểu cái chất nhạ ấy có sức gây nghiện ghê gớm đến nhường nào.
Ở đó, người nghe sẽ thường xuyên bắt gặp những từ ngữ mới mẻ, hình ảnh so sánh, ẩn dụ đặc sắc, hóm hỉnh, có thể được đem ra phân tích như một tác phẩm văn học thứ thiệt.
Dẫu cẩn thận, trau chuốt là thế tuy nhiên Hải Sâm không cố gắng tạo nên một thứ âm nhạc cầu kỳ, hoa mỹ mà trung thành với sự bình dị, tự nhiên. Hay như anh cho rằng, chính vì cẩn thận nên câu từ của anh mới tự nhiên đến thế.
Ví dụ như Thế Thôi được anh viết trong dư âm của nỗi nhớ về một nơi rất đẹp mà mình từng bước qua, cũng là những hồi tưởng về những ngày tháng êm đẹp trong quá khứ.
Ca khúc có chút màu sắc nhạc Đài Loan vào những thập niên 80 của thế kỷ trước, nhưng lạ kỳ là chính anh cũng không nhận ra điều đó.
Bài hát Thế Thôi mang một giai điệu nhẹ nhàng và bắt tai
Hay với Lấm Lem, Hải Sâm như kể lại câu chuyện cũ với những mảng ký ức vấn vương, mơ hồ, ngập tràn hơi thở thời gian thăng trầm, đượm buồn mà lắng đọng nhiều ưu tư. Những chiều hoàng hôn lấm lem với những mảng màu loang lổ đã trở thành quá khứ nhưng lại là hình ảnh đẹp đẽ nhất về tình yêu.
“Sau này hoàng hôn vẫn một màu vương lấm lem, đem tâm tư ra trước thềm, đến bao giờ, bầu trời kia phai bóng hình em.”
Không gian mơ hồ đầy hoài niệm trong Lấm Lem hay khung cảnh đẹp đẽ, êm đềm của Thế Thôi dường như là một một chiều không gian và thời gian khác mà Hải Sâm mở ra cho thính giả.
Không biết anh đã ở đâu, đến đó bằng cách nào, nhưng qua sự tỉ mỉ của kỹ thuật sáng tác, anh đã khiến nó chân thực đến vậy.
Thế giới âm nhạc trưởng thành, đa cảm của Hải Sâm
Nếu như Hải Sâm của những năm 2017, 2018 là chàng trai mới lớn mang trong mình những tình cảm ngây ngô, kìm nén thì Hải Sâm của một năm sau đã có những xúc cảm hoàn toàn khác, mạnh mẽ và cá tính hơn.
Đó là Hải Sâm của những nỗi đau tình yêu âm ỉ qua năm tháng trong Toska với hình ảnh cô đơn ngồi trước những tia lửa lập loè.
Những câu hát cứ thế vang lên và ở lại trong lòng người nghe, như một vệt khói thuốc khó tan hay vết lửa tàn cháy xém về nỗi đau sâu thẳm, âm ỉ khát khao, hao mòn nhung nhớ.
Đó là Hải Sâm của những cảm giác phiếm tình, quyến rũ có đôi chút như có như không của Giai điệu êm ái. Nếu đã quen với hình ảnh trước kia của anh, có lẽ người nghe sẽ không khỏi ngạc nhiên khi mới bước lên chuyến phiêu lưu âm nhạc điên cuồng ấy.
Cuối cùng, đó là Hải Sâm trầm ấm, lãng du và rất đỗi đa tình trong Hennessy như muốn rủ rê tình nhân quay lại cuộc vui đã chớm tàn. Ca khúc nghe có chút tuyệt tình, sau là tuyệt vọng, cuối cùng lại thấp thỏm nhớ nhung theo tiếng ghi-ta trầm bổng.
21 tuổi, Hải Sâm vô tư cống hiến hết sức trẻ, viết nhạc, hát nhạc như một bản năng tự nhiên, một điều hiển nhiên phải thế.
Dù là âm nhạc có vị thanh nhẹ như trà, chếnh choáng men say như rượu hay đắng đót như cà phê, anh chỉ bỏ vào duy nhất thứ gia vị của những tình huống có thật của đời mình.
Với Hải Sâm, để trở nên thu hút thì yếu tố chân thật là chưa đủ mà phải có điểm nhấn, nhấn mạnh vào những chỗ cần thiết để trở nên duyên dáng và thú vị. Ở tuổi 21, Hải Sâm là một nghệ sĩ thực sự chín chắn với mỗi bài hát làm ra đều mang một màu sắc và âm hưởng hoàn toàn riêng biệt.
Những gương mặt đẹp trong dòng chảy indie
Những nghệ sĩ độc lập với những sáng tác nằm ngoài vòng phủ sóng của báo chí và phát thanh vẫn luôn hiện hữu và vẫy vùng thích nghi theo cách của mình trong bất cứ bối cảnh âm nhạc nào dù khắc nghiệt đến đâu đi chăng nữa. Nhà báo Dương Thụ cho rằng:
Chẳng phải những mặt báo vốn thường dành đất nhiều hơn cho những cái tên nổi tiếng của giới giải trí hay những sân khấu diêm dúa, sáng lòa logo nhà tài trợ, họ hoạt động lặng thầm trên mạng và trong các khán phòng chật chội nhưng ấm cúng, nơi họ có lượng khán giả của riêng mình dù ít ỏi.
Theo thời gian, những người nghệ sĩ mạng dường như đang tìm được tiếng nói cho riêng mình rõ nét hơn. Với xứ sở indie Việt, sự đa dạng được tìm thấy ở những ngả ngách âm nhạc thú vị hơn nhiều và hơn hẳn.
Điều đã khiến những nghệ sĩ trẻ ấy thuyết phục khán giả là thứ âm nhạc dung dị, gần gũi và hoàn toàn ra đời từ cảm xúc của người sáng tác, không phải tiền, danh tiếng hay quan hệ trao đổi trong công việc.
Làn sóng indie mới của Việt Nam chảy âm thầm trong một xuất phát điểm giúp ích cho họ rất nhiều. Xa showbiz, vắng những buổi diễn vô thưởng vô phạt, tách ra được những trào lưu, xu hướng để chơi thứ nhạc của riêng mình và đậm chất Việt Nam.
Khánh An
