Văn học dân gian tựa như kho tàng chứa đựng nhiều bài học cùng lời khuyên răn mà cha ông cha muốn gửi gắm tới các thế hệ sau. Một trong số đó là thành ngữ Chữ như gà bới, đến tận bây giờ vẫn được sử dụng phổ biến.
Câu thành ngữ này mang ý chê bai những kẻ viết chữ xấu và nguệch ngoạc, không có hàng lối. Bên cạnh đó, nó còn ngụ ý khuyên nhủ mọi người nên tích cực rèn dũa chữ nghĩa, trau dồi tri thức.
Ý nghĩa của thành ngữ Chữ như gà bới
Cách nói đậm chất dân gian này đã ví von chữ viết với hình ảnh bới đất của gà. Đây là một loài động vật ăn tạp, có thói quen đào bới đất để tìm kiếm thức ăn.
Hành động ấy xuất phát từ bản năng vốn có, vì thế thường diễn ra một cách lung tung, không kiểm soát. Điều này cũng giống như những nét chữ nguệch ngoạc và thiếu nét.
Do đó, “Chữ như gà bới” thường được vận dụng để thể hiện ý chê bai những kẻ có nét chữ xấu, không ngay hàng thẳng lối. Hơn nữa, thành ngữ cũng mang hàm ý khuyên nhủ nên chăm chỉ luyện viết bởi nó là thước đo đánh giá phần nào phẩm chất con người.
Điển tích thành ngữ Chữ như gà bới
Bên cạnh sự ví von chữ viết với hình ảnh “gà bới”, thành ngữ “Chữ như gà bới” còn được lý giải thông qua điển tích lâu đời lưu truyền trong dân gian.
Vào một đêm khuya, bé trai đang học bài thì bỗng nghe thấy cuộc trò chuyện giữa các loài vật nuôi trong nhà. Chúng thi nhau bàn tán về chuyện học tập cũng như thi cử của cậu chủ.
Con bò cho rằng nếu như cậu bé đi thi, gà sẽ bị giết thịt để làm lễ cáo tổ. Sau khi đỗ đạt thành tài thì mới tới lượt nó, bởi ông chủ chắc chắn khao cả làng một bữa ra trò.
Tuy nhiên, gà chẳng hề tỏ ra hoảng loạn hay sợ hãi. Ngược lại, nó cho rằng điều này sẽ không bao giờ xảy ra bởi cậu bé vô cùng kém cỏi trong chuyện học hành cũng như viết chữ.
Chú bò ngốc nghếch vẫn không hiểu những gì bạn mình vừa nói, bèn nhờ gà giải thích. Sau khi nghe xong, cả hai ngay lập tức cười nhạo thẻ hiện rõ thái độ chê bai cậu chủ.
“Học dốt như mày thì ai chả biết. Còn viết như tao, thì mày cứ xem tao bới như thế nào thì nó viết như thế.” – Gà ung dung trả lời câu hỏi của bò
Câu chuyện trên không chỉ lý giải nguồn gốc ra đời của thành ngữ “Chữ như gà bới” mà còn mang ý nghĩa phê bình những kẻ lười biếng trau dồi chữ nghĩa. Từ đó, giúp nâng cao nhận thức mọi người về việc học tập đồng thời phát triển bản thân.
Hành trình rèn dũa chữ viết của Cao Bá Quát
Cao Bá Quát là một nghệ sĩ lỗi lạc với nhiều đóng góp nổi bật cho nền văn học Việt Nam. Bên cạnh đó, ông còn được biết đến như tấm gương về sự kiên trì, không ngại khó khăn để trở thành nhân tài toàn diện về mọi mặt.
Theo như dân gian truyền miệng, Cao Bá Quát thuở nhỏ là một người thông minh, có tài văn thơ đối đáp. Tuy vậy, cậu lại thường xuyên nhận điểm kém bởi “chữ như gà bới”, khiến thầy giáo không thể đọc ra.
Một lần nọ, cụ già hàng xóm biết cậu tài giỏi, bèn sang nhà và nhờ viết lá đơn kêu oan. Nào ngờ sau khi đọc xong, quan nổi giận thét lính đuổi bà lão khỏi huyện đường vì chữ xấu đến mức không thể nhìn ra.
Sau khi nghe bà cụ kể lại, Cao Bá Quát vô cùng ân hận và xấu hổ về bản thân. Từ đó, cậu bắt đầu thay đổi, ra sức khắc phục điểm yếu kém của mình.
Mỗi buổi sáng, Cao Bá Quát đều dậy sớm và dùng que vạch lên cột nhà luyện viết cho cứng cáp. Thậm chí, cậu còn thức đến tận khuya miệt mài rèn chữ, buộc chân vào các cạnh bàn để không chạy đi chơi.
Không lâu sau, từ một học trò với “chữ như gà bới”, Cao Bá Quát đã thay đổi ngoạn mục và vang danh khắp vùng là nhân tài văn hay chữ tốt. Thậm chí vào các dịp lễ quan trọng, nhiều người còn đến tận nhà ông để xin câu đối về treo.