“Phúc bất trùng lai họa vô đơn chí” là câu thành ngữ tiếng Trung được sử dụng rộng rãi ở Việt Nam. Người xưa muốn gửi gắm điều gì qua câu tục ngữ này? Hãy cùng bài viết dưới đây tìm hiểu nội dung, thông điệp mà cha ông muốn truyền đạt ngay bây giờ.
Điển tích câu tục ngữ từ truyện về Hàn Chiêu Hầu
“Phúc bất trùng lai họa vô đơn chí” gắn liền với câu chuyện về Hàn Chiêu Hầu của Trung Quốc. Hãy cùng đi tìm hiểu điển tích này để có thể hiểu được đầy đủ ý nghĩa của câu tục ngữ. Chuyện kể trong cuốn “Thuyết uyển. Quyển thứ nhất. Quyền mưu” của tác giả Lưu Hướng như sau:
Hàn chiêu Hầu là vị quên chủ thứ 6 của nước Hàn thời Chiến Quốc, còn được gọi là Hàn Chiêu Ly hay Hàn Ly Hầu. Trong thời gian Hàn Chiêu Hầu tại vị đã bổ nhiệm Thân Bất Hại làm tướng. Tiến hành cải cách triều đình, chỉnh đốn các biện pháp cái trị khiến trong nước thái bình phát triển, ngoại quốc không xâm phạm. Nhờ vậy, nước Hàn trở thành một trong bảy nước hùng mạnh thời chiến quốc.
Năm Hàn Chiêu Hầu thứ 22, tướng Thân Bất Hại qua đời. Ba năm sau, Hàn Chiêu Hầu muốn xây dựng một cung thất cao rộng, quyền quý nguy nga. Lúc này, quan đại phu nước Sở là Khuất Nghi Cữu lớn mật tiên đoán cho Hàn Chiêu Hầu rằng: “Tôi cho rằng ngài không thể bước qua cánh cửa này”.
Hàn Chiêu Hầu hỏi Khuất Nghi Cữu: “Ngài vì sao lại đoán bừa như vậy?”.
Khuất Nghi Cữu đáp: “Phàm mọi việc phải xem thời cơ, gặp thời thì suôn sẻ thuận lợi, không gặp thời sẽ bất trắc, không thuận lợi. Trước đây ngài từng rất thuận lợi nhưng khi đó ngài không cho xây dựng. Còn năm trước, nước Tần mới tấn công lãnh địa Nghi Dương của nước Hàn xong, năm nay nước Hàn lại gặp đại hạn, khốn quẫn thiếu thốn. Lúc này ngài không thương xót cho tình cảnh khốn khó của dân chúng mà trái lại lại hào nhoáng xa xỉ, phung phí. Làm như vậy nhất định là chiêu mời họa. “Phúc bất trùng chí, họa bất trùng lai” chính là nhằm vào việc như thế này đấy”.
Quả nhiên năm sau khi tòa nhà Hàn Chiêu Hầu cho xây dựng hoàn thành thì ông cũng tạ thế. Sự tình này ứng nghiệm với lời tiên đoán của Khuất Nghi Cữu.
Giải thích ý nghĩa “Phúc bất trùng lai họa vô đơn chí”
“Phúc bất trùng lai họa vô đơn chí” hiểu như thế nào cho đúng? Ý nghĩa câu tục ngữ tiếng Trung này có tác động gì đến cuộc sống đời thường của chúng ta? Để hiểu được nó, trước tiên cần phân tích và hiểu rõ ý của từng vế câu.
Giải thích nghĩa tiếng Trung câu tục ngữ
Câu tục ngữ: “Phúc bất trùng lai họa vô đơn chí” không thể hiểu được hết hàm ý của nó nếu như không giải nghĩa được các từ trong câu. Đây là nghĩa tiếng việt của từng từ:
- Phúc: may mắn, phước lành.
- Bất: không.
- Trùng: lại, lại nữa, một lần nữa.
- Lai: tới, đến.
- Họa: tai nạn, xui xẻo, tai họa.
- Vô: không.
- Đơn: đơn: riêng lẻ, một lần, duy nhất.
- Chí: liên tiếp, tiếp tục.
“Phúc bất trùng lai” có thể hiểu là: những điều may mắn, tốt lành thướng sẽ không đến liên tục hai lần. Những điều tốt thường được cho là do phúc phần của bản thân mà có được. Vì thế, việc may mắn, hạnh phúc chỉ đến một lần trong đời. Vì thế, những việc trọng đại cần nhiều đến sự may mắn, phúc phần cần là trong một lần chứ không được chờ lần thứ hai.
“Họa vô đơn chí” có thể hiểu là: những điều không may mắn, điều xui xẻo sẽ không chỉ đến một lần mà còn sẽ lặp lại, Thường những việc không may mắn thì sẽ nối tiếp nhau như vận hạn của mỗi người. Vì thế, khi làm việc làm mà đang ở kỳ vận hạn sẽ không có gì tốt đẹp xảy ra.
Như vậy, câu tục ngữ “Phúc bất trùng lai họa vô đơn chí” được hiểu rằng: điều may mắn, phúc đức sẽ không đến lần thứ hai. Điều rủi ro, xui vẻ sẽ liên tục đến nhiều lần.
Ý nghĩa câu tục ngữ “Phúc bất trùng lai họa vô đơn chí” là gì?
Câu tục ngữ “Phúc bất trùng lai họa vô đơn chí” là lời khuyên răn của người xưa về phúc và hoạ. May mắn, tốt lành là ở phúc đức và nó sẽ chỉ đến với mỗi người một lần. Vận hạn, rủi ro một khi đã xảy thì sẽ đến liên tục. Đây là quy luật của cuộc đời. Khi gặp một bất trắc nào đó, đó là khởi đầu cho chuỗi ngày khó khăn sau này.
Trong cuộc sống, phúc và họa đi liền với nhau. Như câu nói “Trong phúc có họa, trong họa có phúc” là như vậy. Việc may hay rủi một lần là do quan niệm và góc nhìn của con người mà ra. Những điều may mắn ta thường cho rằng đó là phúc phần của bản thân, của tổ tiên để lại và không bao giờ có lần hai. Những điều không may mắn, rủi ro thường do đến vận hạn của bản thân mà tới. Và khi vận hạn đến, tâm lý nhạy cảm của con người lên cao, điều này khiến cho chúng ta luôn cảm thấy những ngày không may đến liên tiếp nhau.
Phúc hay họa đều do tâm mình mà ra. Câu tục ngữ là lời nhắc nhở mỗi người hãy sống biết dung hòa giữ hai yếu này, không theo đuổi dục vọng cá nhân. Phúc đức nhiều, mọi chuyện hanh thông thì hãy luôn biết ơn và sống sao cho ích. Họa đến không sợ, hãy đón nhận nhẹ nhàng để vượt qua. Nếu cứ thấy phúc và lạm dụng để dục vọng lên cao thì phúc này sẽ “mời” họa tới, liên tiếp không ngừng.
Thông điệp về họa – phúc từ người xưa
“Đức chiêu mời phúc, nghiệp đưa tới họa” đây là thông điệp mà cha ông ta muốn gửi gắm qua tục ngữ “Phúc bất trùng lai họa vô đơn chí”.
- Phúc hay họa đều là “nghiệp” của mỗi người. Nếu người có nhiều phúc đức thì cuộc sống sẽ thuận lợi, suôn sẻ hơn. Nhưng “phúc” cũng chỉ đến một lần. Muốn có được “phúc” nhiều thì phải tích cóp qua cuộc sống hằng ngày. Người hay họa cũng là nghiệp mà ra. Muốn bớt “họa” thì cần làm phúc, tích đức nhiều. Họa sẽ nhờ đó mà giảm bớt.
- Không để dục vọng cá nhân chi phối cuộc đời. Nhiều người khi gặp may mắn thường bịn lún sâu và nghĩ rằng mình làm gì cũng trọn vẹn, dễ dàng. Đó là lý do dục vọng, tham – sân – si chiếm hữu và “họa” sẽ kéo đến ngay sau đó. Mà “Phúc bất trùng lai họa vô đơn chí”, một khi những điều không may xảy ra nó sẽ liên tiếp xảy ra cùng với nhau. Vì thế, việc chạy theo dục vọng là điều cần tránh xa.
- Sống biết đủ là đủ. “Đủ” không có khái niệm rõ ràng mà mỗi người sẽ có một khái niệm “đủ” khác nhau. Đủ ở đây là tự bản thân cảm thấy vừa vặn trọn vẹn cho mọi thứ, dần biết buông bỏ những thứ vượt ngoài tầm với của bản thân. Khi biết “đủ” sẽ bỏ qua tham – sân – si mà sống nhẹ nhàng, thanh thời, điềm tĩnh đón nhận mọi chuyện. Và khi đó, phúc hay họa cũng được đón nhận như nhau, bản thân sẽ không còn cảm thấy lo lắng, sợ hãi điều gì.
Kết luận
“Phúc bất trùng lai họa vô đơn chí” mang đến thông điệp vô cùng ý nghĩa cho cuộc sống của mỗi chúng ta. Mặc dù là câu tục ngữ tiếng Trung nhưng những lời dạy mà cha ông muốn truyền đạt qua đây rất phù hợp với đời sống tinh thần của người Việt. Đạo lý làm người, đạo lý về cuộc đời này hi vọng mỗi người đều hiểu để có một cuộc đời trọn vẹn và ý nghĩa.