Niềm mơ ước về một xã hội an yên, hạnh phúc và bác ái từ lâu đã trở thành cảm hứng vô tận cho nhiều nghệ sĩ. Đối với họ, văn chương mang sức mạnh cứu rỗi diệu kỳ, len lỏi vào tâm hồn con người để đánh thức hạt giống thiện lương.
Martin Luther King với diễn văn chính trị và nhân quyền Tôi có một ước mơ, tác phẩm thể hiện sâu sắc khát vọng tự do, bình đẳng của cộng đồng người dân da đen, đồng thời vạch ra con đường đấu tranh đúng đắn chính là minh chứng hoàn hảo.
Cuộc đời vĩ đại của Martin Luther King và Tôi có một ước mơ
Martin Luther King sinh năm 1929 tại Atlanta, Georgia trong một gia đình có cha là mục sư. Từ khi còn bé, ông đã sớm bộc lộ tài năng hùng biện cùng quan tâm đến các vấn đề về con người.
King từng đoạt giải Elks với tác phẩm diễn thuyết về chủ đề nhân dân da đen và Hiến pháp, đạt hạng Nhì trong cuộc thi hùng biện Webb. Hầu hết sáng tác của ông đều chịu ảnh hưởng sâu sắc từ những bài thuyết giáo mà người cha đọc vào mỗi ngày chủ nhật.
Năm 1954, King trở thành mục sư dòng Baptist của Nhà thờ Tin lành Dexter Avenue ở Montgomery, Alabama. Kể từ đó, chưa phút giây nào ông ngừng trăn trở về vấn đề hạnh phúc và nhân quyền.
Chứng kiến nhiều bất công, tàn bạo, trái tim nhân hậu của một mục sư không ngừng thôi thúc King đứng lên đấu tranh bảo vệ những kiếp người tội nghiệp. Trong một lần nổi dậy đòi quyền cho nhân dân da đen, ông thậm chí đã bị bắt giam.
Trải qua vô vàn khó khăn và thăng trầm nhưng Martin Luther King chưa bao giờ từ bỏ lý tưởng tốt đẹp của đời mình. Ông đã đi vào lịch sử nước Mỹ cũng như cả thế giới với nhiều thành tựu nổi bật, đặc biệt là các tác phẩm khiến độc giả phải thổn thức.
Một trong số đó là bài diễn văn Tôi có một ước mơ, ra đời năm 1963. Vào buổi tuần hành kêu gọi toàn dân tham gia đấu tranh dân quyền, bình đẳng cho người dân da đen tại Washington, King đã đọc lên từng câu chữ với niềm xúc động vô bờ bến.
Nó đã tạo nên tiếng vang lớn trong giai đoạn lịch sử lúc bấy giờ, góp phần lớn vào công cuộc đòi quyền bình đẳng cho người dân da đen ở Hoa Kỳ. Một năm sau khi bài diễn văn ra đời, King được vinh danh và trở thành chủ nhân của giải Nobel Hòa Bình.
Không chỉ vậy, nó còn hướng những người yêu chuộng hòa bình, công lý đến con đường đấu tranh văn minh, đúng đắn. Tác phẩm đã thể hiện tâm hồn cao thượng cùng tư tưởng tiến bộ của nhà hoạt động vì nhân quyền.
Thực trạng cuộc sống của người dân da đen và lời tuyên bố đấu tranh
Mở đầu bài diễn văn, Martin Luther King khẳng định rằng đích đến của cuộc biểu tình này là tự do bằng những lời lẽ vô cùng hùng hồn và xác đáng. Ông đã đưa ra cả dẫn chứng về cựu tổng thống Abraham Lincoln, người từng ký Tuyên ngôn Giải phóng Nô lệ.
“Một trăm năm trước, một vĩ nhân của nước Mỹ, mà trong hôm nay chúng ta đang đứng dưới hình bóng biểu tượng của người, đã ký Tuyên ngôn giải phóng nô lệ.” – Tôi có một ước mơ
Bằng cách dẫn dắt khéo léo và tài tình, ông đã làm cho bài phát biểu giàu tính thuyết phục hơn qua sự góp mặt của nhân vật lịch sử từng ra sức đấu tranh vì bình đẳng khiến những người chứng kiến phải lặng mình suy ngẫm.
Martin Luther King còn là bậc thầy sử dụng ngôn ngữ, từng lời lẽ đưa ra đều mang sức nặng và giàu sức biểu đạt. Vì vậy mà những tâm tư cùng nỗi niềm sâu kín của vị mục sư suốt đời đấu tranh vì nhân quyền luôn nhận được sự đồng cảm sâu sắc.
Ông ví Tuyên ngôn Giải phóng Nô lệ như ngọn hải đăng và ánh bình minh, thắp lên ánh sáng hy vọng cho nhân dân đa đen giữa màn đêm u tối, lạnh lẽo của cuộc đời. Dường như tác giả đã gói ghém vào bài diễn văn cả sự xúc động lẫn niềm biết ơn sâu sắc.
“Nó đến như một ánh bình minh hạnh phúc xóa tan màn đêm đọa đày.” – Tôi có một ước mơ
Thế nhưng ngay sau đó, mục sư phơi bày sự thật đau đớn về thân phận người dân da đen. Dẫu sắc lệnh tự do đã ban hành nhưng họ vẫn bị trói buộc trong sự xiềng xích của nạn phân biệt chủng tộc, không được hưởng quyền bình đẳng vốn có.
Bằng cách dựng nên hình ảnh tương phản, tác giả đã phản ánh bức tranh đối lập gay gắt giữa đất Mỹ phồn thịnh và đời sống thiếu thốn của nhân dân da đen. Họ không được đối xử công bằng, chỉ có thể quẩn quanh ở những khu biệt lập.
“Một trăm năm sau, người da đen vẫn phải sống cô đơn trên hòn đảo nghèo đói giữa một đại dương mênh mông thịnh vượng về vật chất.” – Tôi có một ước mơ
Cụm từ “một trăm năm sau” lặp lại ba lần đã nhấn mạnh thực trạng đau đớn về cuộc sống của sắc tộc da đen. Từng ngày trôi qua, họ dần đánh mất tương lai tươi đẹp, bị chôn vùi bởi các định kiến, sự kỳ thị và khinh miệt.
Mang chung thân phận ấy nên Martin Luther King thấu hiểu hơn ai hết nỗi lòng những người dân da đen tội nghiệp. Ông ký thác nỗi niềm đó vào bài diễn văn của mình, để rồi lay động mọi tâm hồn đã và đang không ngừng đòi quyền bình đẳng.
Cuộc đấu tranh bền bỉ của nhân dân da đen trong Tôi có một ước mơ
Chính vì xã hội còn tồn tại đầy rẫy bất công, cuộc sống vẫn có quá nhiều cay đắng nên người dân da đen không thể mãi im lặng chịu đựng. Họ phải dũng cảm chiến đấu, giành lại những điều tốt đẹp mà mình xứng đáng được thụ hưởng.
Đối với Martin Luther King, sẽ chẳng có gì thay đổi nếu như con người không chịu đứng lên làm chủ cuộc đời và số phận của mình. Bằng tài năng cùng sự nhạy bén trong câu chữ, ông đã tác động mạnh mẽ đến cảm xúc cũng như nhận thức độc giả.
“Đây không còn là lúc để lẩn tránh trong sự xoa dịu xa xỉ hay trong những liều thuốc an thần rằng mọi việc sẽ từ từ thay đổi.” – Tôi có một ước mơ
Mục sư kết hợp vô cùng khéo léo cụm từ “đây không còn là lúc” và “đây là lúc” để thể hiện lòng quyết tâm cùng ý chí đòi quyền bình đẳng sắc tộc. Đã đến lúc quãng thời gian chịu đựng trong đau đớn phải chấm dứt, nhường chỗ cho một xã hội công bằng, bác ái.
“Đây là lúc chúng ta giải thoát khỏi bóng đêm và cái thung lũng hoang toàn của sự phân biệt chủng tộc để bước lên con đường chan hòa ánh nắng của sự bình đẳng về chủng tộc.” – Tôi có một ước mơ
Không một ai hay điều gì có thể khiến nhân dân da đen chùn bước trong hành trình đi tìm quyền bình đẳng. Dù khó khăn thế đi nào đi chăng nữa thì họ vẫn sẽ dũng cảm đấu tranh đến cùng.
Nhà hoạt động vì nhân quyền còn đưa ra lời khẳng định rằng đây chỉ mới là sự khởi đầu, sẽ không có phút giây nghỉ ngơi hay bình yên ở nước Mỹ cho đến khi người dân da đen được công nhận như những công dân thực thụ.
“Và sẽ không có sự bình yên hay ngơi nghỉ ở nước Mỹ cho đến khi người da đen được công nhận quyền công dân của mình.” – Tôi có một ước mơ
Biện pháp nghệ thuật liên tưởng lại một lần nữa được Martin Luther King vận dụng. Ông ví cuộc đấu tranh của người dân da đen như các cơn lốc, liên tục làm rung lắc nền móng đất nước cho đến khi nhìn ra vệt sáng công lý.
Đi tìm bình đẳng là điều đương nhiên, thế nhưng không thể vì thế mà lại đánh mất bản chất lương thiện để rồi phạm phải những thứ sai trái. Chính quan điểm ấy đã thể hiện phần nào tư tưởng tiến bộ cùng nhân cách sáng ngời của vị mục sư đáng kính này.
Không thể để ước vọng tự do đang tốt đẹp bị hóa thành những hạt giống hận thù xấu xa. Cuộc đấu tranh vì chính nghĩa nhất quyết phải được thực hiện dưới các nguyên tắc của lòng trắc ẩn và sự tự trọng.
“Chúng ta không được để cuộc phản kháng sáng tạo của chúng ta nhuốm màu bạo lực.” – Tôi có một ước mơ
Với vốn sống cùng trải nghiệm phong phú, Martin Luther King nhận thức một cách sâu sắc rằng không phải người da trắng nào cũng có thành kiến. Chính những cá nhân ấy đang hiện diện trong buổi lễ thiêng liêng ngày hôm nay và quan tâm đến vận mệnh, sự tự do của người dân da đen.
Khi nói về nhân dân da trắng, tác giả dùng cách gọi vô cùng trìu mến, thân thương “anh em”. Đối với ông, chỉ cần là người dân nước Mỹ thì đều có mối quan hệ ruột thịt, không một định kiến hay xung đột nào có thể phá vỡ sợi dây gắn kết này.
Không những vậy, Martin Luther King còn nhìn thấy muôn trùng vất vả và khó khăn trên hành trình kiếm tìm sự bình đẳng lẫn hạnh phúc phía trước. Một khi đã bắt đầu, họ chỉ có thể hướng về tương lai, không thể để cho nỗi sợ hãi lay chuyển quyết tâm của mình.
“Chúng ta không thể bước đi đơn độc, và trong khi bước đi, chúng ta phải thề rằng sẽ luôn tiến về phía trước.” – Tôi có một ước mơ
Nhà hoạt động vì nhân quyền này còn đề cao sức mạnh của tinh thần đoàn kết. Chỉ cần nhân dân da đen luôn gắn bó và nương tựa vào nhau, mọi gập ghềnh ở chặng đường phía trước sẽ không thể làm họ chùn bước.
Lối lập luận của Martin Luther King vô cùng chặt chẽ và thuyết phục, ông đã đưa ra nhiều lý lẽ để giải thích cho công cuộc đấu tranh vì nhân quyền. Mục sư khẳng định rằng mình không bao giờ hài lòng nếu như xã hội này vẫn còn đầy rẫy bất công.
“Chúng ta không bao giờ hài lòng khi người da đen vẫn còn là nạn nhân của sự tàn bạo ghê rợn không tả xiết của cảnh sát.” – Tôi có một ước mơ
Tác giả đưa ra hàng loạt bằng chứng về những nỗi bất hạnh và thiệt thòi mà người dân da đen phải chịu đựng. Chỉ vì màu da khác biệt, họ không được thuê phòng nghỉ ngơi trên xa lộ cao tốc hay các khách sạn ở thành phố.
Những con người ấy còn không thể tự do di chuyển, thay vào đó bị cô lập khỏi xã hội ở các khu biệt lập riêng. Trong bài diễn văn đòi quyền bình đẳng của mục sư Martin Luther King đã khắc hoạ cuộc sống họ bế tắc và tù túng đến cùng cực.
Thực trạng tăm tối này cũng được phản ánh một cách trần trụi và đau đớn trong các tác phẩm văn chương cùng thời. Dù khác nhau về phong cách hay ngôn ngữ, tất cả đều có điểm chung là chỉ rõ nỗi bất hạnh mà cộng đồng người dân da đen phải gánh chịu.
“Họ sống ở đó vì họ nghèo và da đen, và họ ở lại đó vì họ tin mình xấu xí. Mặc dù cái nghèo của họ đã ăn sâu và làm họ trì độn, nó không là duy nhất. Nhưng cái xấu xí của họ thì lại là duy nhất. Không ai thuyết phục được họ là họ không xấu tàn nhẫn và trông gớm ghiếc.” – Số phận đau thương của người da đen trong tác phẩm Mắt nào xanh nhất của nhà văn Toni Morrison
Thế nhưng điều đau đớn, đáng căm phẫn và cần lên án nhất chính là người dân da đen bị tước đoạt cả giá trị, nhân phẩm của mình. Dù đi đến bất cứ đâu, họ cũng luôn chịu sự xa lánh, miệt thị bởi tấm bảng ghi “Chỉ dành cho người da trắng”.
Thấu hiểu sâu sắc cuộc sống bất công mà người dân da đen đang phải nếm trải, trái tim nhân hậu của Martin Luther King luôn thổn thức. Ông lên tiếng và thôi thúc họ đứng lên để đấu tranh, không chịu thỏa hiệp với số phận.
“Không, không, chúng ta không thể hài lòng, và chúng ta không thể hài lòng khi công lý chưa như mưa giăng khắp nơi và chính nghĩa chưa như dòng sông chảy mạnh.” – Tôi có một ước mơ
Chủ nhân của giải Nobel hòa bình đã sử dụng điệp từ “không” và cụm từ “không thể hài lòng” kết hợp cùng giọng điệu gấp gáp, tiết tấu nhanh để thể hiện nỗi lòng mình. Là một nhà hoạt động nhân quyền, ông làm sao có thể an tâm khi mà người dân da đen vẫn chưa thể hạnh phúc.
Martin Luther King đặt mình vào hoàn cảnh, thấu hiểu nỗi lo lắng cùng bao khó khăn, gian nan mà người dân da đen phải đối mặt để có thể có mặt ngày hôm nay. Ông chân thành cảm kích, trân trọng sự nỗ lực ấy, âu yếm trao cho họ danh xưng “người tranh đấu kỳ cựu và sáng tạo”.
Dù những khổ đau vẫn còn tồn đọng nhưng tương lai phía trước chắc chắn sẽ trở nên tươi sáng và rực rỡ hơn. Tác giả đã dùng tình yêu thương cùng niềm tin của mình để thắp lên ngọn đuốc hy vọng trong lòng mỗi người.
“Ngày hôm nay, tôi xin chia sẻ với các bạn của tôi rằng dù hiện tại hay tương lai phải đối diện với nhiều chướng ngại vật, tôi vẫn có một ước mơ.” – Tôi có một ước mơ
Tâm hồn của vị mục sư suốt đời đấu tranh cho hạnh phúc con người ấy còn ôm ấp một ước mơ kỳ diệu và đẹp đẽ. Nó không chỉ là khao khát của riêng ông mà còn cả hàng ngàn nhân dân da đen ở nước Mỹ rộng lớn.
“Con người sinh ra vốn bình đẳng, điều chúng ta tin là sự thật hiển nhiên.” – Tôi có một ước mơ
Ông tin rằng rồi sẽ có ngày, toàn bộ người dân sinh sống trên nước Mỹ rộng lớn có một cuộc sống ấm no, hạnh phúc và công bằng giống như lời khẳng định trong bản Tuyên ngôn Độc lập năm 1776.
Ước mơ của người dân da đen ở nước Mỹ rộng lớn trong tác phẩm
Martin Luther King mong rằng bức tường vô hình ngăn cách hai sắc tộc bị xóa bỏ, thay vào đó là sự hòa thuận. Người dân da đen và da trắng sẽ sống bằng tình yêu thương, luôn bao dung cũng như cảm thông cho nhau.
Nguyện ước tốt đẹp ấy xuất phát từ trái tim giàu lòng nhân hậu của nhà văn. Trải qua nhiều sự bất công là thế nhưng chưa bao giờ ông từ bỏ hy vọng về một xã hội hạnh phúc, bác ái.
Tác giả mong rằng những đứa con thân yêu của mình lẫn thế hệ sau sẽ sống trong một môi trường văn minh và dân chủ. Ở nơi ấy, con người được đánh giá qua nhân phẩm cùng cách họ hành xử với nhau, không phải màu da, sắc tộc.
“Tôi mơ rằng sẽ có một ngày bốn đứa con nhỏ của mình được sống trong một quốc gia, nơi chúng không bị đánh giá bởi màu da mà bởi phẩm cách của chúng.” – Tôi có một ước mơ
Đối với mục sư Martin Luther King, hy vọng chính là cội nguồn sức mạnh. Chỉ cần con người một lòng giữ vững niềm tin thì những bất hạnh, đau đớn trong xã hội sẽ nhanh chóng nhường chỗ cho sự bình đẳng, công bằng.
Cụm từ “với niềm tin ấy” được lặp lại nhiều lần đã khẳng định tấm lòng sắc son của tác giả. Ông kêu gọi mọi người cùng đứng dậy đấu tranh, đối mặt với bao đau khổ, khó khăn để đổi lấy bản hòa ca tuyệt đẹp vang lên bởi triệu trái tim đồng điệu.
“Với niềm tin ấy, chúng ta sẽ đập nát núi tuyệt vọng thành từng viên đá hy vọng. Với niềm tin ấy, chúng ta sẽ biến những nốt nhạc bất hòa của đất nước thành bản hòa âm tuyệt đẹp của tình anh em.” – Tôi có một ước mơ
Văn sĩ còn trích dẫn cả các địa danh trong nước như đồi núi New Hampshire, dãy Allegheny, California hay Tennessee với ngụ ý nhân dân da đen ở mọi nơi trên đất Hoa Kỳ đều xứng đáng nhận được sự tự do vốn có.
Tư tưởng tiến bộ song hành cùng với tâm hồn thiện lương khiến tác giả cất lên những dòng văn da diết đầy cảm xúc. Không phân biệt màu da, sắc tộc hay tôn giáo, ai cũng được sống trong sự hòa bình và an yên.
“Mọi người con của Tạo hóa dù da đen hay da trắng, tín đồ đạo Do Thái hay không, Công giáo hay Tin lành, cùng nắm tay hát lời ca cũ thiêng liêng của người da đen.” – Tôi có một ước mơ
Diễn văn đã kết thúc trong giai điệu quen thuộc về sự tự do, bình đẳng và bác ái. Martin Luther King đưa vào bài phát biểu ấy nguyện ước tốt đẹp của nhân dân da đen, biến nó thành cái phách điệu luyến thương níu hồn độc giả.
Tâm hồn cao thượng của mục sư Martin Luther King
Tôi có một ước mơ không chỉ chứa đựng khát khao tự do mãnh liệt của người dân da đen mà còn phản chiếu sự nhân hậu và cao thượng toát ra từ tâm hồn vị mục sư kiêm nhà hoạt động vì nhân quyền Martin Luther King.
Người đàn ông vĩ đại ấy đã dành cả đời để đấu tranh cho công lý và lẽ phải. King ý thức được mục đích sống của mình, đó là vì hạnh phúc cùng nụ cười nhân dân da đen.
Văn sĩ lặn ngụp sâu trong lớp vỏ hiện thực để mang lên trang văn sự thống khổ mà bao kiếp người phải gánh chịu. Ông đặt mình vào hoàn cảnh của họ, cảm nhận một cách chân thật và rõ ràng về nỗi đau.
Tuy muốn đấu tranh để giành quyền sống cho nhân dân da đen nhưng King vẫn vô cùng tỉnh táo, lý trí. Vì thế mà tác phẩm Tôi có một ước mơ không chỉ chạm đến trái tim họ mà còn làm lay động cả những cộng đồng yêu chuộng hòa bình và công lý.
Tấm lòng rộng mở của văn sĩ đã thực sự khiến xã hội nước Mỹ lúc bấy giờ thay đổi, hướng ánh mắt thấm đẫm tình yêu thương về phía nhân dân da đen.
“Sau hơn nửa thế kỷ, bài diễn văn của Martin Luther King vẫn được nhắc đến mỗi ngày, khi được giảng trong trường học, được in trong sách giáo khoa đại học, được giới thiệu trong nhiều bộ phim tài liệu và thậm chí còn được trích dẫn trong âm nhạc của Michael Jackson và rapper Common.” – Tờ New York Times bình luận về bài diễn văn Tôi có một ước mơ
Sự bình đẳng và công bằng ông hằng kiếm tìm chẳng phải một điều gì đó xa vời, nó chính là khoảnh khắc mọi người cùng chung sống hòa thuận, không bị phân biệt đối xử chỉ vì khác nhau về màu da hay sắc tộc.
“Không ai có thể sánh được với sự lỗi lạc của King, nhưng cùng một ngọn lửa thắp sáng trái tim của tất cả những ai sẵn sàng đấu tranh vì công lý, tôi biết ngọn lửa đó vẫn còn.” – Cựu tổng thống Barack Obama nói về mục sư vĩ đại Martin Luther King
Martin Luther King cùng bài phát biểu vừa hùng hồn lại thấm đẫm sự xúc động đã thắp lên ngọn lửa khát khao tự do mạnh mẽ cho người dân da đen, khiến họ không thể ngồi yên mà phải cùng nhau đứng lên đấu tranh.
Tôi có một ước mơ và những nét nghệ thuật đặc sắc
Bài diễn văn để lại trong lòng độc giả ấn tượng khó phai vì không chỉ gửi gắm thông điệp ý nghĩa về quyền tự do, bình đẳng mà còn cả những nét đặc sắc nghệ thuật, kết tinh từ tài năng của người viết.
Cách lập luận và dẫn dắt của Martin Luther King vô cùng thuyết phục, độc đáo. Ông nhiều lần đưa vào bài phát biểu các hình ảnh, bằng chứng để phản ánh rõ tình cảnh khốn khổ mà cộng đồng nhân dân da đen đang phải gánh chịu từ nạn phân biệt sắc tộc.
Không chỉ vậy, tác giả còn là bậc thầy ở việc chắt lọc cũng như sử dụng ngôn từ. Từng lời diễn ngôn trong Tôi có một ước mơ đều vô cùng truyền cảm, lột tả những trạng thái cảm xúc nơi tâm hồn người phát biểu.
Hơn nữa, nhà hoạt động vì nhân quyền cũng vô cùng tinh tế, tài tình khi nhiều lần vận dụng các biện pháp tu từ như so sánh, liên tưởng, điệp từ. Tuy nói về những vấn đề lớn lao nhưng Tôi có một ước mơ không hề khô khan hay phức tạp.
Thời gian miệt mài chảy trôi nhưng giá trị nhân văn mà mục sư Martin Luther King gửi gắm trong tác phẩm vẫn sẽ mãi vẹn nguyên nơi trái tim thế hệ sau. Nó là bản hòa ca bất tận của người dân da đen về quyền được sống công bằng, bình đẳng.
Hạ Miên
