Thành ngữ “Trộm cắp như rươi” thường được sử dụng để diễn tả tình trạng trộm cắp hoành hành gây mất trật tự xã hội. Bên cạnh đó, cách nói đậm chất dân gian ấy còn mang nét nghĩa lên án và phê phán các hành vi vô đạo đức.
Ý nghĩa của thành ngữ Trộm cắp như rươi
Thành ngữ ấy được cấu tạo bởi hai danh từ “trộm cắp” và “rươi”. Trong đó, rươi là một loài giun đất, có nhiều chân, thường xuất hiện vào mùa thu ở những vùng nước lợ.
Mỗi khi tới mùa sinh sản, số lượng rươi nhiều vô kể. Chúng thường được người nông dân khai thác và sử dụng để chế biến thành các món ăn khác nhau, đặc biệt là mắm.
Vì thế, loài vật này thường được ví với những gì có số lượng đông đảo. Ở thành ngữ “Trộm cắp như rươi”, nó ám chỉ bọn đầu trộm đuôi cướp, chuyên làm việc xấu xa để hãm hại người khác.
Ngoài ra, cách nói ấy còn ám chỉ tình cảnh xã hội phức tạp, loạn lạc khi bộ máy chính quyền không đủ sức cai trị, mặc cho nạn trộm cướp hoành hành khắp nơi. Tầng nghĩa này của câu thành ngữ thường được vận dụng ở các tác phẩm thuộc dòng văn học phê phán.
Bên cạnh “Trộm cướp như rươi”, dân gian còn xuất hiện các biến thể khác cũng vô cùng phổ biến, ấy là “Kẻ cắp như rươi” hay “Cướp đường như rươi”.
Xã hội “trộm cắp như rươi” trong tác phẩm Sống chết mặc bay
Giữa bối cảnh lịch sử phức tạp của thế kỷ XX, Phạm Duy Tốn nổi lên như một hiện tượng văn học mới lạ với nhiều áng văn đanh thép. Các tác phẩm do ông chấp bút in đậm chất hiện thực, thường xuyên lên án những mặt trái trong xã hội đương thời.
Sống chết mặc bay là một trong những truyện ngắn tiêu biểu cho ngòi bút sắc sảo, đanh thép của văn sĩ. Nó ra mắt công chúng lần đầu vào năm 1918 và được đăng trên số 18 tạp chí Nam Phong.
Tác phẩm đã phản ánh một cách chân thực cuộc sống đói khổ và lầm than mà người nông dân phải gánh chịu. Đồng thời, nó còn phơi bày bộ mặt độc ác, máu lạnh của bộ máy quan lại trong xã hội cũ.
Mang trong mình trọng trách của người đứng đầu nhưng bọn quan lại ấy ra sức vơ vét của cải, không màng đến cuộc sống nhân dân. Chúng mặc kệ lời nài nỉ và van xin, để những phận đời tội nghiệp một mình chống đỡ đê điều.
Phạm Duy Tốn đã dùng những lời lẽ sắc bén để lột tả thái độ dửng dưng, vô tâm giống hệt thành ngữ “Trộm cắp như rươi” ấy của các viên quan phụ mẫu. Qua đó, ông nhen nhóm ngọn lửa đấu tranh, đả đảo chính quyền vô đạo đức và mang đến cuộc sống hạnh phúc cho mọi tầng lớp xã hội.
Chế độ phong kiến “trộm cắp như rươi” ở Truyện Kiều
Nguyễn Du được ví như một vì tinh tú của nền văn học nước nhà, ông đã để lại cho đời vô vàn tác phẩm quý giá, thấm đẫm tinh thần nhân đạo. Nằm trong số đó phải kể đến là Truyện Kiều, thi phẩm thu hút nhiều độc giả nhất mọi thời đại.
Bằng tài năng văn học và tấm lòng nhân hậu, Nguyễn Du đã tái hiện một cách trần trụi bức tranh xã hội phong kiến đương thời. Ở nơi ấy, nhân cách con người vô cùng rẻ rúng, bị chà đạp bởi tầng lớp thống trị cùng các thế lực hắc ám.
Trong thời đại lúc bấy giờ, đầy rẫy những tên quan lại tham lam, sẵn lòng đổi trắng thay đen để vụ lợi. Tiêu biểu là Tổng đốc Đại thần Hồ Tôn Hiến, dù đại diện cho triều đình nhưng vô cùng hèn hạ, tàn ác.
Nguyễn Du còn cay đắng khi nhận ra giá trị vạn năng của đồng tiền. Chính nó là nguồn cơn mọi bi kịch, khiến con người dần đánh mất bản chất lương thiện vốn có và trở nên tha hóa, xấu xa.
Sự xuống cấp đáng báo động của tầng lớp quan lại cũng như bộ máy cầm quyền đã dẫn đến một xã hội đảo điên, “trộm cắp như rươi”. Ở nơi đó, nhân phẩm con người bị tước đoạt quyền được sống và mưu cầu hạnh phúc.
Không dừng lại ở mục đích phản ánh hiện thực, Truyện Kiều còn là tiếng nói tố cáo chế độ phong kiến thối nát. Bên cạnh đó, Nguyễn Du cũng gửi gắm vào tác phẩm thái độ xót thương, đồng cảm với những mảnh đời tội nghiệp.