Chú bò đầu tiên (First Cow) là bộ phim lấy bối cảnh vùng Oregon vào giữa thế kỷ 19, phim do Kelly Reichardt làm đạo diễn và có số điểm khá cao trên IMDB, nội dung của bộ phim cũng được nhiều tờ báo đánh giá cao, tiêu biểu là The New York Times và The Guardian.
Trailer của bộ phim Chú bò đầu tiên (First Cow)
Phim được công chiếu trên toàn thế giới tại liên hoan phim Telluride vào cuối tháng Tám năm 2019 và phát hành tại Hoa Kỳ bảy tháng sau, có thể thấy mục đích chính của phim không đặt nặng vào doanh thu.
Tuy vậy, Chú bò đầu tiên lại gây ngạc nhiên khi mang lại doanh thu 96 ngàn đô dù chỉ là một bộ phim truyền hình kinh phí thấp với nội dung đơn giản, mãi đến khi Covid-19 bắt đầu diễn biến phức tạp thì con số này mới khựng lại.
Càng ngạc nhiên hơn nữa là không chỉ xuất hiện tại Telluride, phim cũng được chọn để tranh giải Gấu vàng trong phần thi chính tại Liên hoan phim quốc tế Berlin lần thứ 70.
Chú bò đầu tiên và câu chuyện tình bạn đầy đơn sơ
Bộ phim dựa trên khung cảnh miền Viễn Tây vào đầu thế kỷ 19, khi những người dân từ đủ mọi sắc tộc đang lưu lạc trên đất Mỹ nhằm mưu cầu cuộc sống tốt hơn.
“Con chim tổ ấm, con nhện mạng lưới, con người tình bạn” – William Blake
Sau khi câu tục ngữ được chiếu trên màn hình, khung cảnh mở đầu xuất hiện với bóng dáng của một người phụ nữ đang dắt chó đi dạo. Ngạc nhiên thay, cô vô tình phát hiện hai bộ xương đang nằm cạnh nhau, biểu thị cho một tình bạn đẹp đẽ đang chờ khám phá.
Hai bộ xương đó, một chính là Cookie Figowitz (Join Mangaro thủ vai) và một chính là King-lu (Orion Lee thủ vai). Trong hai người, Cookie là một đầu bếp lành nghề đang lưu lạc trên đất Mỹ còn King-Lu là một người Trung Quốc nhập cư đang chạy trốn sau khi báo thù cho bạn.
Lúc này, Cookie đang đi hái nấm để làm lương thực cho đám thợ săn trong nhóm thì vô tình gặp phải King-Lu, người đang sợ hãi và trốn trong bụi rậm trong tình trạng trần truồng, đói khát vì phải thoát khỏi sự truy đuổi của đám người Nga.
“Anh ổn không?”
“Tôi đói”
Cuộc hội thoại đơn giản giữa hai người vào lần đầu gặp mặt lại là tiền đề cho một câu chuyện thú vị phía sau. Thấy thương cảm cho King-Lu, Cookie về lều để lấy cho anh ta một bầu nước, chăn giữ ấm và thức ăn.
Đêm đó, cả hai đã mang đến cho nhau một cuộc trò chuyện đơn giản nhưng không kém phần thú vị. Cookie thì tò mò về tình trạng có phần “thảm hại” của King-Lu còn bản thân King thì không ngần ngại chia sẻ cho người bạn mới quen về hành trình chạy trốn của mình.
Đêm đó, cả hai về lều ngủ và khi nhóm săn thú lên đường, Cookie giấu King-Lu vào trong chiếc xe đẩy và giúp đỡ anh ta bơi qua sông, trốn thoát khỏi sự truy đuổi đã gây ra cảnh khốn cùng.
Khi nhóm đến Fort Tillicum và kết thúc hành trình săn bắn, Cookie được trả lương và rời đoàn. Anh đến một quán bar và vô tình gặp lại Lu, cả hai đã rất vui mừng và ôm chặt lấy đối phương như hai người bạn cũ.
Sau một hồi tán gẫu, Cookie được Lu ngỏ ý mời về lều và anh ta đã đồng ý. Hành trình của cả hai lúc ấy trở thành một điểm giao cắt, họ không còn là những người bạn mới gặp hay những người khách, điều đó được thể hiện qua từng chi tiết nhỏ trong Chú bò đầu tiên.
Nếu khán giả tinh ý, họ sẽ thấy đạo diễn đã lồng ghép một số chi tiết biểu thị rằng cả hai coi nhau như hai người tri kỷ dù chỉ mới gặp hai lần. Trong lúc Lu bận rộn chuẩn bị thức ăn thì Cookie tranh thủ quét dọn, gấp chăn màn và thổi vào căn nhà một luồng sinh khí mới.
Một nước Mỹ đầy xa lạ với khung cảnh miền viễn tây ở thế kỷ 19, chúng ta thấy có hai kẻ cô độc đã tìm ra nơi chốn để tương tựa. Họ hiểu rằng từ giây phút về căn lều đó, cuộc đời của cả hai sẽ được gắn chặt vào với nhau, trở thành những kẻ đồng hành trên chặng đường mới.
Sau khi tá túc ở trong căn lều mới của King-Lu, Cookie và anh ta đã chia sẻ với nhau nhiều điều về quá khứ lẫn tham vọng của mình, trùng hợp thay khi Cookie nói muốn mở một tiệm bánh thì phân đoạn tiếp theo, chúng ta thấy một con bò cái được đưa vào lãnh thổ của xứ cờ hoa.
Con bò đầu tiên và những câu chuyện được lồng ghép thâm sâu
Khi Lu và Cookie đang ở trong thị trấn nơi đặt lán trại thì họ phát hiện ra con bò cái của Fact Factor – viên chỉ huy thị trấn, lúc này động lực ăn cắp sữa bò để làm bánh và kinh doanh hiện lên trong đầu của hai người đàn ông, dù họ biết hành vi của mình là phạm pháp.
Mới đầu, hành trình ăn cắp sữa diễn ra rất thuận lợi và Cookie đã làm ra được mẻ bánh đầu tiên, tuy anh không hài lòng lắm nhưng được sự khích lệ của Lu rằng bọn họ sẽ kiếm được một khoản tiền lớn từ món bánh hấp dẫn này, họ lại dấn sâu vào hành trình vắt trộm sữa.
Sau khi lấy đủ số sữa cần thiết, họ đem mẻ bánh làm được ra chợ bán và chúng hết veo trong chưa đầy một tiếng. Những chiếc bánh được vị chỉ huy thị trấn nhận định là mang hương vị của London khiến những kẻ lắm tiền thích thú và tranh nhau mua.
Trong Chú bò đầu tiên, chúng ta thấy được câu chuyện của những kẻ lúc nào cũng tin tưởng theo lời của người khác mà không cần biết đúng sai. Họ không mảy may nghi ngờ khi Lu nói bí quyết làm bánh là của người Trung Quốc và người chỉ huy cũng gật gù nghe theo.
Có điều, câu ngạn ngữ đi đêm lắm cũng có ngày gặp ma đã trở thành sự thật trong trường hợp của Cookie và King-Lu. Ngay cả khi Factor đặt bánh để tiếp đãi một vị giám đốc, Lu vì mờ mắt bởi lòng tham của mình nên đã động viên Cookie tiếp tục, để rồi cả hai bị phát hiện.
Khi xem phim, khán giả dễ dàng nhận ra con bò của viên chỉ huy chính là biểu trưng cho sự độc tài. Ông ta sẵn sàng phung phí một số tiền lớn để mua con bò dù chỉ cần ít sữa cho bữa sáng, trong khi những người cần đến số sữa đó như Cookie lại không thể nào tiếp cận được.
Tuy vậy, chúng ta không thể chống lại sự độc tài bằng những hành vi phạm pháp. Con bò đến cuối cùng vẫn là tài sản của Factor và ông ta có quyền sử dụng nó mà không cho ai khác, sự lén lút của Cookie và King trái lại đã gây họa cho họ.
Càng về cuối, tình tiết càng có nhiều biến cố nguy hiểm nhưng cũng không kém sự ấm áp. Chú bò đầu tiên không có những phân cảnh khiến người xem phải thót tim, không có chiến tranh mà chỉ có những điều rất đỗi bình thường của một vùng quê nghèo.
Những con người ở đây, họ hàng ngày đối chọi với thực tế khắc nghiệt bằng những thú vui đơn giản được xây dựng từ gỗ, đá và đất.
Những gương mặt thầm lặng đứng sau thành công của bộ phim
Được chuyển thể dựa trên tiểu thuyết nổi tiếng The Half Life của Jonathan Raymond, một nhà văn Mỹ với hàng loạt tác phẩm được công chúng đón nhận như Rain Dragon, kịch bản hai bộ phim là Old Joy và Wendy and Lucy hợp tác cùng đạo diễn Kelly Reichardt.
Có thể thấy, sự kết hợp giữa một nhà văn kì cựu và một đạo diễn từng đạt nhiều giải thưởng đã ấn định sự thành công của Chú bò đầu tiên, hai người đã hợp tác nhiều lần với nhau trước đó nên bộ phim này cũng “ăn khớp” ngay từ đầu.
Bản thân đạo diễn Reichardt cũng là một nhân vật nổi tiếng với khán giả qua các bộ phim như Night Moves, Meek’s Cutoff và từng đạt nhiều giải thưởng như Giải tinh thần độc lập cho đạo diễn xuất sắc nhất, Giải Gotham cho phim hay nhất năm 2016 và Giải sư tử vàng 2013.
Sở hữu sự nghiệp nổi tiếng với nhiều năm kinh nghiệm, không khó hiểu khi Chú bò đầu tiên do bà làm đạo diễn được giới phê bình đánh giá cao và nhiều lời khen ngợi từ phía khán giả.
Có thể nói, Kelly Reichardt đã vẽ nên những nét mềm mại cho miền Viễn Tây đầy khói lửa, thuộc thể loại tâm lý nên những người phía sau đã biến nó thành nơi để kéo ra những khát khao về tình thân, về an toàn, về sự sẻ chia của mỗi người khỏi tấm màn nhung bấy lâu.
Hai người đàn ông của chúng ta, họ đã lựa chọn gắn bó và che chở lẫn nhau giữa vùng biên cương đầy khắc nghiệt, cùng nhau hướng đến ước mơ dù biết không dễ dàng.
“Câu chuyện kêu lên từ đất, tiếng vang của quá khứ vang lên từ màu trắng nguyên sơ của xương. Hai bộ xương nằm trong lòng đất, cuộn tròn với nhau như thể vẫn đang tìm kiếm hơi ấm. Có 1 câu chuyện đã từng tồn tại…”
Phim được đánh giá rất cao bởi giới phê bình chuyên môn và nhận nhiều lời khen từ phía khán giả. Giữa một rừng điện ảnh với những bộ phim đầu tư mạnh về kĩ xảo, về tình tiết khiến người xem phải suy luận rất lâu, Chú bò đầu tiên khiến họ cảm giác như được giải trí thực sự.
Do ảnh hưởng dịch Covid-19 nên phim chỉ được chiếu rạp một thời gian và chuyển sang phát hành trực tuyến. Tuy vậy, những cảm xúc yên bình đan xen cùng những giá trị nhân văn sâu sắc vẫn sẽ được truyền tải đến trái tim của người xem, dù được trình chiếu ở bất cứ đâu.
Như Thảo
