Bạch dạ hành là cuốn tiểu thuyết trinh thám nổi tiếng của Higashino Keigo và được xuất bản vào năm 1999. Ngay từ thời điểm ra đời, quyển tiểu thuyết đã ghi dấu ấn sâu sắc trong lòng độc giả Nhật nói riêng và bạn đọc trên toàn thế giới nói chung.
Bạch dạ hành nghĩa là một chuyến đi trong đêm trắng. Không như mặt trời rạng rỡ những vầng dương mạnh mẽ thắp sáng không gian, ánh trăng trong đêm trường dày đặc dù tròn vành vạnh cũng không tránh khỏi méo mó vì chiếc bóng đổ của lương tâm.
Higashino Keigo là ngòi bút trinh thám Nhật Bản vô cùng quen thuộc với bạn đọc Việt
Bạn đọc Việt Nam hẳn chẳng còn xa lạ gì với bút danh Higashino Keigo, tác giả trinh thám hàng đầu tại Nhật Bản hiện nay.
Bắt đầu từ năm 1985, sau giải Edogawa Rampo lần thứ 31 cho tác phẩm trinh thám hay nhất với tiểu thuyết Giờ tan học, kỹ sư điện tử Higashino Keigo đã tìm thấy nguồn cảm hứng mới cho cuộc đời mình, ông chính thức bước lên con đường trở thành một nhà văn chuyên nghiệp ở mảng đề tài trinh thám.
Những năm sau đó, Higashino Keigo miệt mài tập trung vào sự nghiệp sáng tác, liên tiếp cho ra những tác phẩm ấn tượng và nhận được vô số các giải thưởng văn học danh giá trong nước cũng như quốc tế. Tài năng và tên tuổi của ông ngày càng phủ khắp, đặc biệt là tại thị trường Việt Nam.
Hàng loạt các tác phẩm của Keigo đã được chuyển ngữ và xuất bản rộng rãi, từ Phía sau nghi can X, đến Sự cứu rỗi của thánh nữ, rồi Bí mật của Naoko và rất nhiều những đầu sách nổi tiếng khác. Những sáng tác được chấp bút bởi Keigo đã góp phần dẫn đưa độc giả Việt Nam đến thế giới bí ẩn đầy những cám dỗ đen tối, với những cuộc rượt đuổi nghẹt thở.
Thế nhưng đó không phải là cuộc rượt đuổi để đi tìm công lý hay thực thi pháp luật, đó không phải là hành trình đấu tranh dai dẳng để phán định kẻ thắng, người thua, mà đó là cuộc rượt đuổi đến cùng để đi tìm gốc rễ của tội ác, là cả một quá trình quan sát tỉ mỉ đến khắc nghiệt để khắc họa sâu sắc bộ mặt của con người trước tội lỗi và nỗi đau.
Đến cuối cùng, tác phẩm của Keigo không nhằm trả lời thay ai bất cứ một câu hỏi nào, ông đặt ra những vấn đề lớn hơn cho tất cả độc giả của mình để họ đi tự mình đi tìm câu trả lời cho những bất cập, đen tối, thử thách, cám dỗ và đau thương vẫn luôn tồn tại.
Cái hay của Keigo nằm ở cách kể chuyện, dường như trong các tác phẩm của ông, lối kể quan trọng hơn nhiều so với nội dung. Cho dù những tác phẩm có rất nhiều tình tiết đan xen, nhiều nhân vật đa dạng nhưng nhờ sự kết hợp với tư duy logic của một kỹ sư điện tử, tất cả đều được Keigo tổ chức và sắp xếp đầy hợp lý, bố cụ chi tiết, chặt chẽ đến kinh ngạc.
Có những khi, mạch truyện chuyển đổi đột ngột với sự xuất hiện của nhiều nhân vật mới tưởng chừng như chẳng liên quan nhưng khi đi đến kết thúc, ta sẽ kinh ngạc nhận ra họ đều là những linh kiện tuy nhỏ bé nhưng góp phần tạo nên một bản vi mạch hoàn chỉnh.
Tất cả mảnh ghép đều góp phần làm nên bức tranh lớn cuối cùng. Mọi sự xuất hiện, giao thoa, gặp gỡ đều liên quan mật thiết với nhau. Chúng ta thường nghĩ, tiểu thuyết trinh thám mà ngay từ đầu đã đoán được hung thủ thì chẳng còn gì hấp dẫn nhưng Keigo đã mang đến cho độc giả của mình trải nghiệm hoàn toàn khác biệt.
Thói quen “tiết lộ” thủ phạm ngay từ đầu đã làm nên nét đặc trưng của Keigo. Bước vào thế giới của nhà văn xứ Osaka, ta chẳng còn cơ hội buộc tội một nhân vật đáng ngờ mà phải lần mò theo tác phẩm để tìm hiểu về động cơ, tâm lý và hoàn cảnh thôi thúc hung thủ, những nhân vật xung quanh đưa ra những lựa chọn như vậy.
Đến khi đi sâu hơn vào trong tác phẩm, những dàn xếp tinh vi, phương thức gây án độc đáo lẫn những cách che đậy manh mối hoàn hảo sẽ chẳng còn gợi cho ta nhiều hứng thú vì thứ còn sót lại là nỗi day dứt, ám ảnh mãnh liệt về những nghịch lí, những chọn lựa trớ trêu, những số phận bi kịch của nhân vật.
Người ta hay gọi tác phẩm của Keigo là tiểu thuyết trinh thám nhưng không trinh thám là vậy. Trên cả việc khắc họa chi tiết một vụ án và hành trình phá án là trăn trở khôn nguôi về công lý, về đạo đức và về lương tri giữa cuộc đời đa đoan, nhiều quanh co, uốn khúc.
Một trong những tác phẩm tiêu biểu cho phong cách ấy của Keigo là tiểu thuyết Bạch dạ hành. Cuốn sách là câu chuyện về sự đơm hoa, kết trái của một mầm ác và là lời kể về hành trình trưởng thành khắc nghiệt của những tầm hồn trẻ thơ đầy thương tổn.
Ryoji và Yukiho có mối liên kết câm lặng đến đáng thương
Câu chuyện bắt đầu từ một vụ án bí ẩn, Yosuke là chủ một tiệm cầm đồ bị sát hại tại một tòa nhà chưa hoàn công, một triệu yên mang theo người cũng bị cướp mất.
Sau đó một tháng, nghi can Fumiyo được cho rằng có quan hệ tình ái với nạn nhân và đã sát hại ông để cướp một triệu yên, cũng chết tại nhà riêng vì ngộ độc khí ga. Vụ án mạng ông chủ tiệm cầm đồ rơi vào bế tắc.
Nhưng với hai đứa trẻ mười một tuổi, con trai nạn nhân Ryoji và con gái nghi can Yukiho, vụ án mạng năm ấy chưa bao giờ kết thúc. Sinh tồn và trưởng thành dưới bóng đen cái chết của bố mẹ, cho đến cuối đời, Ryoji vẫn luôn khao khát được một lần đi dưới ánh mặt trời, còn Yukiho cứ ra sức vẫy vùng rồi mãi mãi chìm trong đêm trắng.
Cùng với Ryoji và Yukiho, Sasagaki, thanh tra phụ trách vụ án mạng ông chủ tiệm cầm đồ năm ấy cũng là người không cách nào thoát khỏi những câu hỏi lớn mà vụ án để lại. Ông vẫn luôn dõi theo hành trình khôn lớn của hai đứa trẻ tưởng chừng như chẳng có một mối liên hệ nào này để rượt đuổi đến cùng nguồn gốc của tội ác.
Xuyên suốt gần sáu trăm trang sách của Bạch dạ hành, ta không tài nào tìm ra điểm chung giữa một Yukiho, trong sáng, thánh thiện như một bông tuyết trắng với một Ryoji, bí ẩn, đen tối như bóng đêm.
Cũng thật khó có thể kết nối được với nội tâm của hai nhân vật chính để biết họ thực sự nghĩ gì, mong cầu điều gì bởi cả Yukiho và Ryoji đều hiện lên thông qua lời kể của các nhân vật xung quanh.
Thế nhưng, có những mầm cây trưởng thành trong bóng tối cùng sự gắn kết nuôi dưỡng bằng tổn thương và thù hận, lặng lẽ trưởng thành trong lúc ta thờ ơ, bận rộn chẳng để tâm.
Túi thơm thêu hai chữ RK mà Yukiho làm hay chiếc kéo cắt giấy tinh xảo Ryoji luôn giữ bên mình, cùng rất nhiều những sự kiện khác tưởng chừng như chẳng có bất kì mối liên hệ nào giữa hai nhân vật này đã tiết lộ cho người đọc một không gian song trùng nơi Ryoji và Yukiho giao nhau.
Chính hai đứa trẻ ấy là hạt nhân của bông hoa ác đã nảy nở từ hạt mầm gieo xuống hai mươi năm trước. Ryoji và Yukiho đã gắn kết với nhau trong câm lặng và dùng tội ác nối tiếp tội ác để hiến tế cho con quỷ dữ trong cõi lòng đầy thương tổn của mình.
Có thể nói, hình tượng chiếc kéo của Ryoji là chi tiết tối quan trọng được Keigo dày công xây dựng, đó là chiếc kéo của sự kết nối và đoạn tuyệt.
Chiếc kéo đã dẫn đưa Ryoji và Yukiho đến một tình bạn trong sáng nơi thư viện, với hình ảnh một bé gái chăm chú đọc sách và cậu con trai ngồi kế bên tỉ mỉ cắt từng hình nhân tinh xảo để khoe cùng người bạn đồng hành.
Nhưng cũng chính nó là lưỡi nhọn kết liễu cuộc đời Ryoji, cắt đứt hết thảy những ký ức về mối quan hệ cộng sinh giữa hai đứa trẻ, cũng vĩnh viễn cắt lìa con đường để mọi người xung quanh tìm đến chân tướng sự việc, nhìn rõ bộ mặt thật của Yukiho.
“Sasagaki suy đoán, có lẽ không có chuyện giao hẹn gì cả, họ chỉ muốn bảo vệ linh hồn của mình mà thôi. Kết quả, Yukiho không bao giờ dùng gương mặt thật để đối mặt với thế giới, Ryoji thì đến giờ vẫn đang luẩn quẩn trong ống thông gió tăm tối.”
– Bạch dạ hành
Những tưởng vụ án mạng ông chủ tiệm cầm đồ cứ thế bị quên lãng nhưng chẳng ai ngờ tất cả chỉ mới là điểm bắt đầu của một hành trình khắc khoải vẫy vùng giữa đêm trắng.
Cuộc sống cứ lặng lẽ tiếp diễn, chôn vùi những nỗi đau, những thương tổn để rồi chẳng biết từ lúc nào hạt giống đen tối được gieo trồng, mầm ác lặng lẽ đơm hoa, kết trái và bám rễ sâu rộng đến chẳng còn có thể cứu vãn.
“Sasagaki loạng choạng ra khỏi vòng vây của cảnh sát. Chỉ thấy Yukiho đang vịn cầu thang đi lên tầng, bóng lưng cô ta tựa như một bóng ma màu trắng.
Yukiho không ngoảnh đầu lại, dù chỉ một lần.”
– Bạch dạ hành
Khép lại Bạch dạ hành là một sự câm lặng chết chóc, là nỗi dằn vặt khôn nguôi về ranh giới giữa thiện và ác, giữa nạn nhân và tội nhân, giữa đáng thương và đáng ghét của nhân cách con người.
Bạch dạ hành và những thành công đáng mong đợi
Bạch dạ hành ra đời năm 1999 tại Nhật Bản, đến năm 2019 thì tiểu thuyết được chuyển ngữ và xuất bản tại Việt Nam. Ở thời điểm ấy, cái tên Keigo đã không còn xa lạ với độc giả Việt.
Thế nhưng quyển tiểu thuyết đã hoàn toàn thoát khỏi cái bóng của Phía sau nghi can X hay Bí mật của Naoko, tạo thành một điểm nhấn riêng biệt của Keigo trong lòng độc giả Việt nói riêng và độc giả trên toàn thế giới nói chung.
Sự xuất hiện của Bạch dạ hành đã làm dấy lên nhiều cuộc bàn luận sôi nổi trên các diễn đàn văn học trinh thám. Mỗi độc giả với những cảm nhận và trải nghiệm khác nhau đã có những góc nhìn thú vị về tác phẩm.
Có thể nói Bạch dạ hành mang giọng điệu nhẹ nhàng nhưng ẩn sâu là một câu chuyện buồn thống thiết.
Nó đem đến cho người đọc một cảm giác u tối, từng câu chuyện tưởng chừng không ăn nhập với nhau nhưng cuối cùng lại liên quan một cách mật thiết. Cứ thế Keigo dẫn dắt người đọc đi hết từ bất ngờ này đến bất ngờ khác qua từng trang truyện.
Vô vàn những tình tiết đan xen liên tục từ đầu đến cuối câu chuyện, vô vàn những nhân vật liên quan, những cánh cửa mở ra và sự liên tục của chuỗi sự việc luôn khiến người đọc bị cuốn vào tác phẩm, như những nhân vật trong thế giới “bạch dạ” bị cuốn vào vẻ đẹp ma mị của Yukiho.
Sức hút không tưởng của Bạch dạ hành không chỉ dừng lại trong cộng đồng độc giả mà cuốn tiểu thuyết còn gợi nhiều cảm hứng cho các nhà làm phim. Bản chuyển thể đầu tiên của Bạch dạ hành là TV series năm 2006, nhà sản xuất đã phải mất sáu tháng để thuyết phục Keigo đồng ý cho chuyển thể tiểu thuyết này thành phim truyền hình.
Bộ phim quy tụ dàn diễn viên đều là những gương mặt tiếng tăm nắm giữ nhiều giải thưởng lớn như Haruka Ayase và Takayuki Yamada. Riêng hai diễn viên nhí đảm nhận vai hai nhân vật chính Ryoji và Yukiho thuở bé được chọn trong số 180 đứa trẻ tham gia buổi thử vai.
Với sự đầu tư công phu, bộ phim gặt hái nhiều thành công, trong đó có giải Television Drama Academy Awards lần thứ 48 cho Phim truyền hình xuất sắc nhất, nam diễn viên chính xuất sắc nhất, nam và nữ diễn viên phụ xuất sắc nhất.
Năm 2009, Hàn Quốc có bản chuyển thể tác phẩm này với tên White Night. Năm 2011, tác phẩm một lần nữa được các nhà làm phim Nhật Bản chuyển thể, lần này là phiên bản phim điện ảnh với tên gọi Into The White Night.
Nếu đã yêu thích Keigo qua Phía sau nghi can X hay Bí mật của Naoko thì Bạch dạ hành sẽ là một tác phẩm xuất sắc khác mà độc giả không thể nào bỏ qua.
Còn đối với những bạn đọc lần đầu tiên tiếp cận nhà văn trinh thám nổi tiếng này, thì Bạch dạ hành sẽ là một thách thức lớn trong việc cảm thụ và thấu hiểu tác phẩm nhưng xứng đáng để mỗi bạn đọc dấn thân, bước vào cuộc rượt đuổi kịch tính đến nghẹt thở.
Hạnh Vi
