Porco Rosso là “khúc ca” tự do giữa thời đại bom rơi đạn lạc từ Studio Ghibli. Bằng hành trình của một phi công có khuôn mặt lợn trên chiếc thủy phi cơ, đạo diễn Hayao Miyazaki để lại ấn tượng với khán giả về cuộc đời đầy phóng khoáng.
Trailer chính thức của Porco Rosso
Những khung hình vẽ tay đầy tỉ mẩn, màu sắc tươi sáng, giai điệu vui tươi cùng nhiều chi tiết hài hước khiến Porco Rosso trở thành bộ phim hoạt hình yêu thích gắn liền với tuổi thơ của bao thế hệ.
Vài nét về bộ phim Porco Rosso
Porco Rosso ra mắt công chúng năm 1992 và được phụ trách bởi Hayao Miyazaki, vị đạo diễn kiêm biên kịch nổi tiếng. Tác phẩm vốn chuyển thể từ bộ truyện The Age of the Flying Boat do chính ông phát hành.
Sau thành công vang dội của Hàng xóm của tôi là Totoro, Dịch vụ giao hàng của phù thủy Kiki, đạo diễn Miyazaki tiếp tục khẳng định tài năng qua bộ phim có ý nghĩa nhân văn và được đầu tư kỹ lưỡng này.
Bước chân vào Porco Rosso, khán giả được Ghibli dẫn đến nước Ý sau thế chiến thứ nhất. Những khung cảnh vừa thể hiện sự tàn khốc của chiến tranh nhưng cũng xen lẫn tâm trạng đầy thơ mộng từ vùng biển Địa Trung Hải.
Nhân vật chính Porco Rosso, cựu phi công có khuôn mặt lợn nhưng cũng được biết đến như tay săn tiền thưởng lừng lẫy. Những trận chiến trên chiếc thủy phi cơ đầy ác liệt đã góp phần làm nổi bật khao khát tự do trong ông.
Không chỉ là khúc ca về sự tự do và phóng khoáng, tác phẩm lần này còn mang nét đặc trưng “cổ tích” giữa thời hiện đại của Ghibli cùng cách khắc họa người phụ nữ trong xã hội một cách mới lạ, có phần “đi trước thời đại”.
Porco Rosso và hành trình của một tay thợ săn tiền thưởng
Porco Rosso mở đầu bằng cảnh nhân vật chính giải cứu lũ trẻ khỏi bọn Liên bang Không tặc. Anh vốn là cựu phi công trong chiến tranh thế giới thứ nhất, giờ đã trở thành tay thợ săn tiền thưởng chuyên lùng những toán cướp.
Sau khi chiến đấu với bọn cướp Mamma Aiuto, Porco đã đến chỗ Gina, người bạn và cũng là chủ khách sạn Adriano. Tại đây, anh bắt gặp những tên không tặc cùng Curtis, tay phi công Mỹ đầy kiêu ngạo.
Cuộc đọ sức của hai gã phi công dày dặn kinh nghiệm
Vào buổi tối tại khách sạn của Gina, Porco đã trò chuyện với tên phi công người Mỹ, Curtis. Nhờ đó mà anh biết rằng, hắn từng đoạt nhiều giải thưởng lớn trong các cuộc đua thủy phi cơ.
“- Một phụ nữ tuyệt vời. Thậm chí các phi công Mỹ đều biết quý cô Gina của khách sạn Adriano.
– Chiếc Curtiss ở ngoài là của anh à?
– Rắn đuôi chuông. Vô địch chương trình Fame & Fortune.
– Anh giữ cúp Schneider hai năm liên tiếp.
– Tôi nghe nói gã Porco Rosso cũng nổi tiếng.” – Curtis và Porco trò chuyện
Dường như hắn rất hứng thú trước giọng hát tuyệt vời cùng vẻ ngoài xinh đẹp, quyến rũ của Gina. Cô nàng sau đó đã đến bên bàn ăn và trò chuyện với Porco, có vẻ cô vẫn luôn dành thứ tình cảm đặc biệt cho chàng phi công này.
Ngày hôm sau, bọn Liên bang Không tặc tiếp tục cướp của cải trên các con tàu. Lần này, gã phi công Curtis cũng tham gia với chúng và để lại lời nhắn cho Porco Rosso qua radio.
“Tiếp theo là ngươi! Đến đây bắt bọn ta, con lợn!”
Porco hay tin trong lúc đang phơi nắng giữa một hang động biển. Khi ấy, anh đang chuẩn bị cho chuyến bay đến Milan để sửa chữa chiếc máy bay bị hư hỏng vì cuộc giao tranh trước đó.
Vừa khởi hành chưa được bao lâu, bầu trời bỗng tối đen lại. Chẳng những vậy, gã phi công Curtis còn bất thình lình bám đuôi Porco và đòi “một chọi một” với anh trên không trung.
Vì máy bay bị hư hỏng cộng thêm thời tiết xấu, Porco không muốn đấu nên đã chọn bỏ chạy. Thế nhưng, loạt đạn từ Curtis lại bắn trúng chiếc thủy phi cơ của anh.
May mắn thay, Porco kịp thời đáp xuống một hòn đảo còn tên Curtis thì cố gắng tìm mảnh vụn từ chiếc máy bay đỏ như chiến tích chứng minh gã lợn này đã chết.
Hành trình đến Milan để sửa chiếc máy bay đỏ
Nghe tin, Gina tức tốc lên thuyền nhằm đến chỗ của Porco. Đúng lúc đó, anh cũng gọi tới khách sạn nhằm trấn an cô nàng, nói rằng mình đã ở trên đảo hoang hai đêm và sẽ tiếp tục đi Milan để sửa máy bay.
“- Marco? Anh có sao không? Em vừa định đi tìm anh… Vậy à? Tốt rồi!
– Anh đã giảm cân. Hai đêm trên đảo hoang. Anh đem máy bay đến Milan để sửa chữa. Nếu gã người Mỹ đến, nhắn là anh sẽ gặp lại hắn.
– Này! Em không phải người đưa tin. Em lo cho mấy gã phi công các anh. Còn các anh xem em như đồ trang trí…”
Cuối cùng, Porco cũng vượt qua được khó khăn để đến xưởng sửa chữa thủy phi cơ ở Milan. Chủ tiệm, ông Piccolo đã dẫn anh đi xem động cơ một chiếc máy bay nổi tiếng, từng đánh bại chiếc Curtiss trong tay tên phi công Mỹ.
Lần này, Fio, cháu gái ông Piccolo vừa trở về từ Mỹ sẽ phụ trách vẽ bản thiết kế cho chiếc thủy phi cơ của Porco. Nghe tin ấy, anh đã vô cùng bất ngờ bởi vì cô bé khá trẻ vả lại là con gái.
“- Vậy ai sẽ làm bản thiết kế?
– Fio. Nó còn trẻ, nhưng nó có vài thứ mà các con trai tôi không có.
– Tôi quen ông đã lâu, nhưng tôi nghĩ mình sẽ thử tìm nơi khác.
– Đợi đã! Vì cháu là con gái? Hay vì cháu còn trẻ?
– Thực ra là cả hai.”
Sáng hôm sau, khi biết Fio thức cả đêm để phác thảo bản thiết kế cho chiếc thủy phi cơ của mình, Porco đã cho phép cô đảm nhiệm vai trò này với điều kiện “Không làm việc cả đêm. Cháu cần ngủ để làm tốt”.
Bất ngờ hơn là vùng này từ lâu đã không còn nhân công nam giới. Cuộc suy thoái kinh tế, chiến tranh và cái đói khiến họ phải bỏ đi nơi khác kiếm sống. Vậy là toàn những bà lão, cô gái đến gia công chiếc phi cơ đỏ của Porco.
Ngày nọ, Porco có cuộc gặp bí mật tại rạp chiếu phim với Ferrarin, đồng đội cũ trong không quân. Dù người bạn liên tục đề nghị anh hãy trở lại quân ngũ thì cũng chỉ nhận lại lời từ chối thẳng thừng.
“- Hãy quay lại không quân, Marco. Tôi vẫn có thể kéo anh vào.
– Một con lợn thì tốt hơn một gã phát xít… Tôi chỉ bay cho chính mình.” – Porco từ chối lời đề nghị
Tuy vậy, Ferrarin nhắc nhở Porco rằng anh đang bị truy sát bởi quân đội phát xít. Nhận ra chúng đã bám đuôi khi vừa ra khỏi rạp, gã lợn đỏ nhanh chóng chạy trốn bằng xe của Fio.
Trong khi đó, tên phi công Mỹ Curtis đã tới khu vườn bí mật ở khách sạn Adriano để thăm Gina. Hắn ngỏ lời mời cô nàng đi theo mình đến Hollywood đóng phim nhưng chỉ nhận lại sự từ chối, bởi quý cô vẫn luôn chờ đợi Porco.
“- Thư từ Hollywood. Về việc đóng vai chính trong kịch bản mà anh gửi…
– Tôi sẽ là ngôi sao. Chắc chắn như vậy… Gina, hãy đến Hollywood cùng tôi.Bước tiếp theo là ngôi sao Hollywood. Sau đó là tổng thống!
– Anh là kẻ mộng mơ. Tôi thích điều đó ở đàn ông. Nhưng tôi không thể đi. Tôi đang đánh cược. Đánh cược rằng sẽ có người gặp tôi ở đây và tôi sẽ nói mình yêu anh ta.” – Gina nói về tình cảm của mình dành cho Porco
Ngay sau đó, chiếc thủy phi cơ màu đỏ của Porco và Fio đã bay ngang qua khách sạn Adriano. Nhìn thấy hình bóng ấy, cô nàng lại bồi hồi nhớ về quá khứ ngồi trên máy bay cùng với anh.
Porco Rosso lãng mạn hóa hiện thực tàn khốc
Porco Rosso gây ấn tượng với người xem bằng con phố chật ních người qua lại, khu vườn bí mật ngập nắng trong trưa hè oi ả hay đám mây ngả màu chiều tà. Đạo diễn Miyazaki Hayao qua đó đưa khán giả đến vùng đất châu Âu hoài cổ của thế kỷ trước.
Trong thế giới sinh động ấy, vị đạo diễn đã thổi vào một chút cổ tích như cách ông từng làm với Hàng xóm của tôi là Totoro hay sau này là Cô bé người cá Ponyo. Một băng cướp nhưng lại tốt bụng đến hài hước, lũ trẻ bị bắt cóc thì vui vẻ chơi đùa.
Anh chàng Marco chịu lời nguyền mà hóa thành một con heo xấu xí Porco, chi tiết ấy giống hệt những câu chuyện cổ tích quen thuộc của bao thế hệ khán giả như Người đẹp và quái vật hay Công chúa và chàng Ếch.
Thế nhưng, đó chỉ là cách để ông lãng mạn hóa một hiện thực vô cùng tàn khốc trong Porco Rosso. Ngoài kia, nước Ý đang phải đối diện với hậu quả của chiến tranh thế giới thứ nhất, cuộc suy thoái kinh tế và chế độ phát xít.
Porco được vận động mua trái phiếu của chính phủ để thể hiện lòng yêu nước, anh còn phải chạy trốn khỏi khắp nơi nhằm tránh sự truy sát bởi gã lợn đỏ đã từ chối thỏa hiệp với phát xít.
Hay dải mây xuất hiện trong một lần anh suýt bỏ mạng trên chiến trường, tưởng rằng bản thân đã hi sinh và thiên đường đang ở ngay trước mắt. Thế nhưng, cảnh tượng đó lại là vô số những chiếc máy bay tử trận nối đuôi nhau trở về nơi an nghỉ.
“Bất chợt mọi thứ trở nên màu trắng xung quanh chú. Giống như chú quyện vào ánh sáng. Nhưng ánh sáng đó kỳ lạ đến mức chú không nhận ra mình ở trên mây… Phải, cực kỳ tĩnh lặng. Bầu trời tuyệt đẹp với một vệt trắng kéo dài xa khỏi tầm mắt.”
Đạo diễn Miyazaki Hayao dùng những hình tượng đẹp đẽ tựa như trong một miền cổ tích để khắc họa nên cái tàn khốc của chiến trường. Ông đã lãng mạn hóa hiện thực trần trụi nhằm khiến khán giả có một góc nhìn thoải mái hơn về bộ phim.
Hình tượng người phụ nữ trong đôi mắt của Miyazaki Hayao
Gina là chủ khách sạn Adriano cổ kính, vốn nằm trên một hòn đảo biệt lập. Từ những phút xuất hiện đầu tiên, cô đã để lại ấn tượng cho khán giả bằng vẻ ngoài quý phái và xinh đẹp.
Là người phụ nữ nổi tiếng nhất vùng nhưng Gina lại có một số phận hẩm hiu, chồng mất sớm trong chiến tranh. Tuy nhiên, xuyên suốt bộ phim, quý cô ấy vẫn luôn dành tình cảm đặc biệt cho Porco.
Trái ngược Gina là Fio mười bảy tuổi, rất giản dị, trong sáng nhưng vô cùng tài năng. Bằng niềm đam mê cháy bỏng, cô trở thành người thiết kế máy bay cho Porco sau khi chiếc thủy phi cơ của anh thất bại trong trận tay đôi với Curtis.
Bản thân cô bé là một người bộc trực, thẳng thắn, tự tin chứng minh tài năng với mọi người. Sau nhiều tháng ngày làm việc cùng Porco, Fio đã nảy sinh tình cảm nhưng phần nhiều là sự ngưỡng mộ dành cho tay lái ấy.
“- Porco! Cháu hôn chú được chứ? Giống công chúa biến chú ếch trở lại thành hoàng tử?
– Đừng ngốc thế. Dành điều đó cho người đặc biệt khác đi.
– Có lẽ không phải cháu.
– Cháu là cô gái tốt. Cháu khiến chú nghĩ nhân loại không hoàn toàn hết cứu vãn.”
Gina với vẻ ngoài mềm yếu nhưng lại cư xử vô cùng khéo léo và trưởng thành, Fio thì luôn mạnh dạn thể hiện cá tính của mình. Dù đứng trước một toán cướp hung tợn, cả hai người phụ nữ đều rất văn minh, độc lập, có chính kiến.
Đạo diễn Miyazaki luôn biết tôn vinh phái đẹp một cách nhẹ nhàng và tự nhiên nhất, giống với cách ông từng làm trong Công chúa Mononoke hay Lời thì thầm của trái tim.
Đặc biệt, Porco Rosso còn có một chi tiết khá thú vị, khi những người phụ nữ trong làng của Fio từ già đến trẻ đều tới xưởng máy bay Piccolo để phụ gia công. Khoảnh khắc ấy rất giống với cảnh các nữ sinh dọn dẹp Latin Quarter của Ngọn đồi hoa hồng anh.
Không chỉ tôn vinh người phụ nữ, tác phẩm còn mỉa mai hình tượng nam tính cổ hủ như Curtis, hắn luôn mơ mộng hão huyền rằng được nổi tiếng, gặp cô gái nào cũng hứa hẹn hay việc Porco ban đầu tỏ ra thiếu tin tưởng tài năng của Fio.
Những gã phi công cất lên đôi cánh tự do giữa vùng trời chiến tranh
Những nhân vật phi công trong Porco Rosso mang trong mình khao khát tự do bất diệt. Dẫu có là một toán cướp thô lỗ, hung hăng nhưng bọn họ đều đặt danh dự lên chiếc thủy phi cơ của chính mình.
Dù giờ đây đã trở thành một lính phát xít, thế nhưng người bạn thuở còn trong quân ngũ của Porco là Ferrarin chưa bao giờ quên tình đồng chí khi xưa. Anh cố gắng chỉ đường cho gã lợn đỏ thoát khỏi sự truy bắt từ các sát thủ.
Tình yêu đối với bầu trời, cuộc sống tự do, tự tại đã thôi thúc Porco từ bỏ vai trò của một thủy phi công phục vụ cho không quân nhằm giải thoát chính bản thân khỏi bom đạn chiến tranh.
Tuy nhiên, đằng sau vẻ ngoài phóng khoáng, ung dung, Porco mang nhiều vết thương lòng sau sự hy sinh của những người đồng đội cũ hay thậm chí là tình cảm với Gina.
Đạo diễn Miyazaki chia sẻ rằng, Porco từng có ý định cầu hôn Gina nhưng thế chiến thứ nhất diễn ra đã khiến mọi chuyện tan vỡ. Vì hòn đảo cô nàng sống lại ở nước Áo nên gã lợn đỏ chẳng thể cưới một người từ đất nước kẻ thủ.
Mối tình rạn nứt cùng sự ra đi từ các người đồng đội cũ, những yếu tố đó khiến Porco không ngừng trăn trở về mục đích sống của bản thân. Bởi vậy mà gã quyết định lui về hang động biển biệt lập với thế giới ngoài kia.
Khi Fio đồng hành với tay thợ săn tiền thưởng đơn độc này, tình yêu của cô đã đánh thức niềm hy vọng trong Porco. Điều đó khiến anh nhận ra thế giới vẫn còn bao điều tốt đẹp.
“Một con lợn thì tốt hơn một gã phát xít… Tôi chỉ bay cho chính mình.” – Lời tuyên bố thẳng thừng của Porco
Từ đó, khán giả cũng hiểu được khuôn mặt “nửa người nửa lợn” của Porco không phải là một lời nguyền. Chính đạo diễn Miyazaki đã dùng hình tượng này nhằm thể hiện khao khát tự do và tinh thần phản chiến trong anh.
Porco Rosso được chăm chút kỹ lưỡng từ hình ảnh đến âm thanh
Là tác phẩm thứ tư mà Miyazaki Hayao hợp tác cùng Ghibli sau Laputa: Lâu đài trên không, Hàng xóm của tôi là Totoro, Dịch vụ giao hàng của phù thủy Kiki, khán giả vẫn không khỏi bất ngờ trước những nét vẽ đầy tinh tế.
Từng chuyển động của các nhân vật tương tác với phông nền được vẽ bằng tay, kiến trúc châu Âu cổ xưa, những cơn sóng nhấp nhô trên biển hay chiếc thủy phi cơ giữa bầu trời xanh thẳm. Mỗi chi tiết đều thể hiện sự chăm chút tỉ mẩn bởi các họa sĩ Ghibli.
“Giống như bất kỳ bộ phim nào khác của Hayao Miyazaki, Porco Rosso có rất nhiều sức hấp dẫn. Bộ phim vô cùng đẹp mắt với nhiều phân cảnh khiến tôi nghẹt thở. Thiên nhiên thơ mộng với biển và đảo là điều tôi thích nhất ở bộ phim này.” – Người dùng yash b nhận xét trên Rotten Tomatoes
Điểm xuyết trên những khung hình lộng lẫy là giai điệu vui tươi từ nhạc sĩ quen thuộc Joe Hisaishi. Album nhạc phim của Porco Rosso đã đánh dấu sự hợp tác lần thứ năm giữa ông và đạo diễn Miyazaki Hayao.
Nhạc sĩ Joe Hisaishi được giao vai trò sản xuất nên các bản nhạc mê đắm trong Porco Rosso. Bài hát mở đầu The Wind of Ages – When a Human can be a Human ít nhiều bị ảnh hưởng bởi album My Lost City của ông.
Bản nhạc chủ đề của Porco Rosso là Bygone Days với giai điệu du dương, êm ái được tạo nên từ sự kết hợp hài hòa giữa tiếng saxophone và đàn piano khiến khán giả thêm yêu bộ phim.
“Tôi thực sự không thể tìm thấy từ nào để diễn tả mức độ yêu thích của tôi dành cho bản nhạc này. Nó giống như yêu hết lần này đến lần khác.” – Người dùng @JaimeAdriazola chia sẻ trên Youtube
Bằng chất liệu đượm màu hoài niệm từ hình ảnh đến âm thanh, Porco Rosso đã gợi nên sự thương nhớ trong khán giả với bầu trời quang đãng, con phố nhộn nhịp hay khu vườn xanh mơn mởn giữa những giai điệu êm ái.
Những thành công của tác phẩm và nhận định từ giới mộ điệu
Porco Rosso gặt hái về những thành công nhất định với tổng doanh thu đạt hơn bốn mươi triệu đô la Mỹ, từ đó trở thành bộ phim có thành tích phòng vé cao nhất trong năm 1992.
Đồng thời, Porco Rosso còn nhận về hàng loạt đánh giá tích cực từ nhiều tạp chí danh giá như Variety, Reader, The New York Times. Tác phẩm cũng thắng giải Phim chiếu rạp xuất sắc nhất của Liên hoan phim hoạt hình quốc tế Annecy.
“Porco Rosso không chỉ được xếp hạng trong số những thành tựu xuất sắc nhất của Miyazaki, nó còn phản ánh tình yêu đối với máy bay của cá nhân ông, quan điểm chính trị. Tác phẩm là biểu hiện đầy đủ nhất của ông cho đến nay về một thế giới phi tưởng tượng giống như thế giới của chúng ta.” – Cây bút Robert Koehler của tạp chí Variety nhận xét
Bằng cách lãng mạn hóa hiện thực trần trụi đầy khéo léo, đạo diễn Miyazaki Hayao khiến bộ phim không chỉ phù hợp với lứa tuổi thiếu nhi mà đôi khi còn để lại nhiều chiêm nghiệm trong khán giả trưởng thành.
“Mặc dù Porco Rosso đề cập đến chính trị và thậm chí cả những trải nghiệm sâu sắc của con người, nhưng cách tiếp cận nhẹ nhàng và cảm giác vui vẻ của Miyazaki hứa hẹn rằng trẻ em ở mọi lứa tuổi sẽ hết mình đón nhận bộ phim.” – Nhà phê bình Peter Canavese đánh giá trên Rotten Tomatoes
Với lần lượt 95% và 87% đánh giá tích cực từ các chuyên gia và khán giả trên Rotten Tomatoes, người xem có thể tin rằng Porco Rosso là một trong những tác phẩm xuất sắc của Studio Ghibli.
“Cảnh tượng của những trận không chiến là xương sống thực sự của bộ phim này và chúng được thực hiện rất tốt. Có rất nhiều chi tiết mà bạn có thể thấy được sự tập trung và tình yêu của Hayao Miyazaki đối với những chiếc máy bay… Không khí căng thẳng chính trị ở Ý trước Thế chiến thứ 2 khiến câu chuyện trở nên phức tạp và để lại bầu không khí bất an kéo dài cho đến cuối phim.” – Khán giả Phillip W để lại đánh giá trên Rotten Tomatoes
Để vươn tới thành công rực rỡ này, đội ngũ Ghibli cùng vị đạo diễn tài ba Miyazaki Hayao ắt hẳn đã có những giây phút tâm huyết dành cho “đứa con tinh thần” của mình.
Từng âm thanh, hoạt ảnh đều được đầu tư, chăm chút tỉ mẩn để truyền tải đầy đủ bức thông điệp nhẹ nhàng nhưng giàu tính nhân văn. Chắc chắn Porco Rosso sẽ không khiến khán giả thất vọng trong chín mươi phút thưởng thức.
Bí Ngô
