Murder on the Orient Express hay tên tiếng Việt là Án mạng trên chuyến tàu tốc hành phương Đông được xem là một trong những quyển tiểu thuyết nổi bật nhất của nữ hoàng trinh thám Agatha Christie.
Tác phẩm được xuất bản lần đầu năm 1934 tại Anh và Hoa Kỳ sau đó tác phẩm nhanh chóng gây tiếng vang lớn ở nhiều nơi khác trên thế giới.
Tác phẩm là câu chuyện xoay quanh hành trình phá án của viên thám tử Hercule Poirot về một vụ án mạng kì lạ xảy ra trên chuyến tàu tốc hành mà ông tình cờ có mặt. Cuốn sách vô cùng xuất sắc trong việc lôi cuốn người đọc với những tình tiết nghẹt thở, không thể lường trước để rồi phải vỡ òa khi bức màn sự thật được vén lên.
Agatha Christie và những điều góp phần tạo nên một phong cách tiểu thuyết trinh thám riêng biệt
Agatha Christie sinh vào tháng 9 năm 1980 tại Devon trong một gia đình trung lưu có ba anh chị em. Mọi việc trở nên tồi tệ khi gia đình của nữ nhà văn lâm vào cảnh túng thiếu vì bố của bà gặp khó khăn về mặt tài chính, sau đó ông qua đời vào lúc bà mười một tuổi.
Chính vì cú sốc từ người bố và nỗi ám ảnh khôn nguôi từ khoảng thời gian gia đình sa sút đã làm bà trở nên rất nhạy cảm với vật chất. Tiền bạc thường là trung tâm trong các tác phẩm của bà và cũng được xem như động cơ hàng đầu trong những vụ án.
Bên cạnh đó, Agatha Christie cũng đã từng trải qua một cuộc hôn nhân không mấy hạnh phúc.
Trong thế chiến thứ nhất bà làm việc trong bệnh viện và tiệm thuốc, công việc này được cho là đã ảnh hưởng ít nhiều đến sáng tác của bà khi mà có nhiều vụ giết người trong các tác phẩm được thực hiện bằng thuốc độc.
Các tác phẩm tiểu thuyết của Agatha Christie được độc giả nhận xét là độc đáo hơn hẳn so với các tiểu thuyết trinh thám hiện thời. Nhà văn không tập trung vào những yếu tố hành động hay kinh dị mà đi xoáy sâu vào khía cạnh tâm lý, thông qua lập luận và phân tích của nhân vật chính để tháo gỡ nút thắt.
Nữ tác giả đưa vào những câu chuyện với một thần thái rất riêng của mình. Người ta không khó để nhận ra giọng văn đặc trưng của Nữ hoàng trinh thám trong Án mạng trên chuyến tàu tốc hành phương Đông với kịch bản và cốt truyện xuất sắc. Nhịp điệu cùng tiết tấu được dẫn dắt nhịp nhàng, khôn khéo, lôi cuốn khiến người đọc không nỡ rời mắt.
Án mạng trên chuyến tàu tốc hành phương Đông là một tác phẩm như thế, một tác phẩm tiêu biểu mang đậm nét Agatha Christie, một câu chuyện với sự hòa hợp trên cả tuyệt vời giữa cái thiện lương và tội ác.
Vị thám tử tài ba Hercule Poirot trong Án mạng trên chuyến tàu tốc hành phương Đông
Xuyên suốt hành trình gắn liền với nghiệp viết của nữ nhà văn thì nhân vật thám tử người Bỉ Hercule Poirot được xem là nhân vật nhận được nhiều sự mến mộ nhất. Viên thám tử xuất hiện trong hơn hai mươi lăm quyển tiểu thuyết cùng hơn bốn mươi đầu truyện ngắn khác của Agatha Christie.
Những người hâm mộ từng so sánh rằng nếu Nhật Bản có Conan, nước Anh có Sherlock Holmes thì người Bỉ có Hercule Poirot. Poirot là nhân vật hư cấu duy nhất cho đến nay được đăng cáo phó trên tờ The New York Times sau khi tiểu thuyết Curtain xuất bản năm 1975 trong đó Poirot bị bà Christie “giết chết”.
Án mạng trên chuyến tàu tốc hành phương Đông cùng chuyến phiêu lưu kinh hoàng
Nơi khởi nguồn câu chuyện Án mạng trên chuyến tàu tốc hành phương Đông là toa tàu Calais trên chuyến tàu tốc hành mà thám tử người Bỉ Hercule Poirot tình cờ có mặt. Sau cái đêm tàu dừng lại vì trận tuyết dày, người ta phát hiện một thi thể bị giết một cách tàn nhẫn.
Nạn nhân bị sát hại là Samuel Edward Ratchett, một người Mỹ trung niên có vẻ ngoài nhân từ nhưng trong ánh mắt lại bộc lộ sự dữ tợn và nguy hiểm.
Trên thi thể có tất cả mười hai nhát dao với các cách thức gây án hoàn toàn khác nhau.
Trong khi đó, các khoang tàu và cửa giữa các khoang đều bị khóa, bên ngoài cửa sổ cũng không tìm được dấu chân của hung thủ.
Sau đó, viên thám tử Hercule Poirot cùng ngài Bouc và bác sĩ Constantine đã lập nên một nhóm điều tra nhằm lấy lời khai và tìm manh mối từ những người còn lại. Có tổng cộng mười ba nghi can ở cùng toa tàu với nạn nhân.
Họ là mười ba con người với quốc tịch, lý lịch, nghề nghiệp và thân thế đa dạng. Từ người hầu đến doanh nhân, từ sĩ quan đến công nương. Mười ba người ở những tầng lớp xã hội khác nhau đều hiện diện trên toa tàu.
Vụ án gần như rơi vào ngõ cụt khi mà lời khai của toàn bộ hành khách đều hợp lý và không có nổi một kẽ hở. Mọi người đều có nhân chứng hoặc bằng chứng ngoại phạm, chính điều này đã đánh lạc hướng suy luận của viên thám tử khi ông cho rằng thủ phạm không phải là người trên toa tàu.
Tuy nhiên, vụ án đã có bước tiến triển mới khi tại hiện trường Hercule Poirot phát hiện được danh tính thật sự của nạn nhân. Hắn là tên tội phạm bắt cóc trẻ em tống tiền khét tiếng ở Mĩ, tên thật là Cassetti. Trong đó có một vụ án gây chấn động dư luận sâu sắc chính là vụ bắt cóc và giết hại cô bé ba tuổi Daisy.
Cái chết thương tâm của cô bé sau đó đã khiến mẹ của em Sonia Armstrong sinh non và qua đời cùng đứa con. Ngay đến đại tá Armstrong, chồng của Sonia cũng đau lòng mà tự tử ngay sau đó.
Còn nữa, trong quá trình cảnh sát tiến hành điều tra, cô hầu gái của gia đình Armstrong Susanne vì chịu sức ép quá lớn từ vụ án nên phải đưa ra quyết định kết thúc cuộc đời chính mình. Kẻ giết người tàn nhẫn gián tiếp cướp đi bốn sinh mạng của một gia đình nhưng sau cùng lại nhờ mối quan hệ mà trắng án.
Đến đây dường như mọi người đều không còn thương cảm cho cái chết của tên tội phạm đáng kinh tởm kia. Nhưng vụ án mạng vẫn cần phải tìm ra hung thủ và Hercule Poirot sau đó đã bất chấp khó khăn để tìm ra được câu trả lời.
Một lời giải hoàn toàn không ngờ đến từ phía bên kia bức màn sự thật
Sau khi bị phân tâm và đánh lạc hướng bởi những manh mối chồng chéo trong Án mạng trên chuyến tàu tốc hành phương Đông thì sau cùng viên thám tử đã tìm ra chân tướng. Ông tiến hành tách lẻ từng lời khai của nghi phạm để xem lại, kết quả ông đã thu lại được “những nhận xét ngộ nghĩnh”.
Ông bắt đầu nhận ra được sự bất thường từ những chi tiết vụn vặt qua từng chi tiết nhỏ xuyên suốt chuyến tàu. Chẳng hạn như câu nói vô tình của anh thư ký MacQueen hay mối quan hệ giữa Debenham và đại tá Arbuthnot thân thuộc một cách đáng ngờ, khác với những gì họ khai về nhau.
Hercule Poirot thông minh luồn qua khe hở để gạt phăng đám sương mù chắn lối. Từ đây ông nhìn rõ hung thủ không chỉ là hai người như ông từng suy đoán mà là toàn bộ số hành khách còn lại trên toa tàu. Tất cả đều liên quan đến vụ án mạng.
“Mỗi hành khách đều được giao một vai trò. Tất cả đều được chuẩn bị từ chi tiết nhỏ nhất. Nếu một người trong nhóm người này bị nghi ngờ thì sẽ có kẻ khác làm chứng và làm đảo lộn mọi cuộc điều tra.”
Thực chất nếu tìm hiểu tinh tế và sâu hơn nữa ta sẽ thấy được mười ba nghi phạm đúng là không có gì liên quan đến nạn nhân nhưng tất cả đều liên quan đến gia đình Armstrong.
Họ hoặc là người thân hoặc là những người bạn thân thiết hay thậm chí là những người mang ơn gia đình Armstrong. Hơn mười con người vì quá phẫn nộ và bất bình đối với phán quyết của tòa án dành cho tên tội phạm nên đã cùng nhau lên một kế hoạch không một sơ hở đi kèm là sự chuẩn bị lâu dài và vô cùng kỹ lưỡng.
Nỗi niềm băn khoăn của Hercule Poirot khi phải lựa chọn giữa lý trí và con tim
Quả thật là mỉa mai khi đến cả sự công bằng của pháp luật cũng có thể dễ dàng mua lại bởi vật chất. Ratchett đã không phải nhận bất cứ sự trừng phạt nào dù cho tội của hắn đã rõ ràng.
Vì vậy nên trong Án mạng trên chuyến tàu tốc hành phương Đông mười hai con người kia mới quyết định hành động. Tất cả đã được chuẩn bị từ trước và sau khi con tàu bị nghẽn vì tuyết quá dày, buộc phải dừng lại thì họ lại lần nữa họp mặt để cùng nhau thỏa thuận về việc đưa lời khai.
“…trước khi bắt cóc Daisy của chúng tôi, con quái vật sát hại bao nhiêu trẻ thơ khác và ai biết được nó sẽ còn giết bao nhiêu người khác nữa nếu nó còn sống, xã hội đã lên án nó. Chúng tôi chỉ thi hành bản án thôi.”
Sự thật sáng tỏ cũng là lúc câu đố được giải nhưng đồng thời cũng đưa ra một câu hỏi lớn hơn. Viên thám tử Hercule Poirot sẽ phải lựa chọn ra sao giữa đưa hung thủ giết tên tội phạm đáng khinh ra ánh sáng hay che dấu để xóa đi quá khứ đầy ám ảnh, dằn vặt của họ?
Sự tài tình mà Agatha Christie sử dụng trong quyển sách Án mạng trên chuyến tàu tốc hành phương Đông
Xuyên suốt tác phẩm từ nhân vật đến cốt truyện, toàn bộ đều được Agatha Christie xây dựng một cách xuất sắc. Đi từ ngoại hình, tính cách, xuất thân đến các mối quan hệ rồi kịch bản bất ngờ khi mà tưởng như họ không có liên hệ với nhau nhưng thực tế lại gắn bó mật thiết hơn ta nghĩ.
Agatha Christie đánh lạc hướng người đọc sa vào các tình tiết và lập luận mà không để ý rằng chỉ cần thay đổi góc nhìn thì cục diện cũng sẽ thay đổi. Chính điều này đã làm nên điểm đặc biệt của tác phẩm, phá vỡ thói quen của độc giả khi đọc một quyển tiểu thuyết trinh thám và cho rằng chỉ có một thủ phạm duy nhất.
Cách kể chuyện của nữ tác giả từ tốn mà chậm rãi, đơn giản nhưng lại súc tích khiến người ta chìm đắm. Bà đặt mọi thứ ở nơi nó cần với cách viết chặt chẽ, logic.
Độ phủ sóng rộng lớn của Án mạng trên chuyến tàu tốc hành phương Đông
Cuốn sách được ví như tượng đài huyền thoại của dòng sách tiểu thuyết trinh thám. Dẫu đã qua hơn năm thập kỉ nhưng cho đến hiện tại tác phẩm vẫn dành được sự yêu thích nhất định.
Đã có hai bộ phim cùng tên được chuyển thể từ quyển tiểu thuyết. Phiên bản đầu tiên được công chiếu năm 1974 do đạo diễn Sidney Lumet thực hiện. Bộ phim được đánh giá là chuyển thể điện ảnh xuất sắc nhất từ tác phẩm của Agatha Christie. Đến năm 2001, Án mạng trên chuyến tàu tốc hành phương Đông lại tiếp tục được chuyển thể thành phim truyền hình ở Nhật Bản.
Đáng chú ý rằng bộ phim cũng được chuyển thành bản điện ảnh với kinh phí cực lớn năm 2017 nhưng lại không đáp lại được sự kỳ vọng từ khán giả. Được cho là đã quá tập trung vào nhân vật Hercule Poirot (Johnny Depp thủ vai), bộ phim đã khiến những tình tiết trong câu chuyện mất đi sự hấp dẫn vốn có của nguyên bản.
Án mạng trên chuyến tàu tốc hành phương Đông là một quyển tiểu thuyết trinh thám đầy ấn tượng của nữ nhà văn Agatha Christie. Tác phẩm sẽ cực kỳ thích hợp dành cho bạn nếu bạn đang kiếm tìm một thứ gì đó để xóa tan đi những giờ phút buồn chán của mình.
Thanh Thảo
