Khi đặt chân vào thế giới của tiểu thuyết trinh thám, hẵng bất kì độc giả nào cũng đắn đo trước những vùng đất mới lạ, đồ sộ do nhiều tác giả gầy dựng nên cho bản thân mình. Nhưng trong chiếc bản đồ ấy, Agatha Christie đã đã tự họa nên cho mình một bức tranh nhuốm đầy màu sắc mới lạ, tạo nên dấu ấn riêng của nữ văn sĩ mà độc giả khó lòng có thể bỏ qua.
Có thể nói, bà đã trở thành một hiện tượng vô cùng độc đáo, một “cơn sóng lớn” mà khó có bất cứ tác giả cùng thể loại nào đuổi kịp.
Cả cuộc đời và con người của Agatha Christie
Agatha Mary Clarissa Miller hay còn được biết đến rộng rãi qua bút danh Agatha Christie, là tiểu thuyết gia trinh thám nổi tiếng người Anh với ánh huy hoàng chưa bao giờ vụt tắt kể cả khi bà đã từ trần.
Sinh ra trong một gia đình quý tộc Anh đầy giàu có với ba anh chị em, Agatha Christie từ nhỏ đã được dạy dỗ như một quý cô thực thụ. Thế nhưng mẹ của bà là Clarissa Boehmer lại là một bà đồng, thậm chí bà ấy còn thuyết phục các con của mình rằng bà có thể thấy được tương lai.
Chính vì sự mê tín đầy mù quáng của người mẹ, Agatha không được phép học chữ. Nhưng điều đó không thể ngăn cản bà tự mình tìm tòi học hỏi.
Khi còn ở độ tuổi đôi mươi đầy ngây thơ, cô thiếu nữ Christie chỉ có niềm đam mê ở mảng thơ ca hay truyện ngắn đơn giản. Cảm hứng sáng tác để theo đuổi dòng truyện trinh thám chỉ được nhen nhóm khi chị ruột của bà đưa ra lời thách thức viết một tác phầm dài.
Với ý chí sục sôi của một cô gái trẻ, Agatha đã bắt đầu hành trình của mình với tác phẩm The Mysterious Affair at Styles. Thế nhưng bà đã không có một khởi đầu suôn sẻ khi cuốn sách đầu tiên đã bị sáu nhà xuất bản từ chối và phải bị trì hoãn đến năm năm mới có thể đến được tay độc giả.
Nhưng cũng chính từ bước đệm khó khăn ấy, bà đã thành công đặt nền móng cho một đế chế Agatha mà không một độc giả nào có thể không dừng chân để khám phá về những vụ án căng thẳng đến từng nhịp thở.
Phong cách nghệ thuật và thế giới nhân vật trong tâm trí của Christie
Nếu Conan Doyle có Sherlock Holmes, Thomas Harris vang danh qua nhân vật phản diện Hannibal hay giáo sư Robert Langdon gắn liền với Dan Brown thì nữ văn sĩ cũng có đứa con tinh thần riêng cho mình.
Trong đó không thể không nói đến vị thám tử Hercule Poirot tài năng xuất chúng đã xuất hiện trong ba mươi ba tiểu thuyết và hơn 50 truyện ngắn của Christie.
Tương tự như Poirot, Miss Marple cũng đã chiếm một phần lớn trong cả sự nghiệp văn chương của Agatha và cùng Hercule xây dựng nên tên tuổi của bà. Mặc dù chỉ là những nhân vật do bà dựng nên nhưng chúng đã chiếm phần lớn tình cảm yêu mến đến từ đông đảo người hâm mộ trên toàn thế giới.
Nhân vật Hercule Poirot đã dẫn dắt chúng ta qua biết bao nhiêu vụ án trong những cuộc hành trình của ông. Mặc dù không được miêu tả như một quý ông điển trai nhưng với lối dẫn dắt của Agatha, biết bao độc giả vẫn ấn tượng và yêu mến nhân vật này qua vẻ ngoài dí dỏm, hài hước cùng với bộ ria lúc nào cũng được trau chuốt kĩ càng và cái đầu như quả trứng.
Quý ông người Bỉ tuy có vóc dáng nhỏ bé nhưng với “những tế bào xám nhỏ” không ngừng hoạt động hết năng suất của ông. Chính Hercule Poirot đã làm nên huyền thoại nhờ khả năng suy đoán hung thủ đầy góc cạnh và chi tiết.
Nhưng đáng tiếc trong cuộc chiến tranh thế giới lần thứ hai, Agatha đã sáng tác Curtain, tác phẩm coi như lời từ biệt cũng như chấm dứt sự xuất hiện của nhân vật đình đám Poirot. Tương tự như Conan Doyle, Agatha Christie cũng ghét cay ghét đắng nhân vật mình tạo ra khi viết trong nhật kí những lời nhận xét Poirot như “không thể chịu đựng nỗi”.
Nhưng hơn hết bà ý thức được tầm quan trọng của nhân vật này trong chính tâm hồn của các độc giả, ý thức được con đường nghệ thuật phải trả giá những gì. Poirot may mắn hơn anh chàng đồng nghiệp Sherlock Holmes khi có một người mẹ đã vượt qua niềm khao khát kết liễu ông dù chỉ trong trang sách.
Không thể thoát khỏi số phận, Miss Marple cũng được kết thúc qua tác phẩm Sleeping Murder. Cuốn sách cùng Curtain được bảo quản trong két sắt ngân hàng và hơn ba mươi năm sau mới được công bố.
Trái ngược với Poirot, Miss Marple là một nhân vật mà Christie vô cùng yêu thích. Có lẽ một phần do nhân vật này được lấy cảm hứng từ chính bà ngoại của bà. Đồng thời Miss Marple cũng rất may mắn khi có một cái kết vô cùng nhẹ nhàng và vẫn được tiếp tục tục sống mãi trong lòng người hâm mộ.
Cả hai nhân vật được xây dựng với tính cách hoàn toàn trái ngược nhau và dưới ngòi bút đầy sức cuốn hút của Agatha, họ đã thực sự hớp hồn và ghi dấu đậm nét trong tim biết bao nhiêu người hâm mộ.
Sự nghiệp văn chương với tài năng xuất chúng dẫn đầu thời đại
Thật ngạc nhiên khi đến với thế giới nghệ thuật của Agatha Christie, tác phẩm có độ phổ biến rộng rãi nhất trong suốt sự nghiệp của bà hoàn toàn không có sự góp mặt của hai vị thám tử đã kể tên ở trên.
And then there were none chính là tác phẩm được nhiều độc giả biết đến nhất của Agatha. Mở đầu cuốn sách là bài thơ nhuốm màu chết chóc đầy rung rợn về mười người da đen nhỏ.
Những người ấy dần dần bị kết liễu qua nhiều cách thức khác nhau.
Hình ảnh sau đó là một nhóm người vô tình được mời đến một hòn đảo hoang vắng, ai cũng nghĩ rằng mình sắp được chìm đắm trong những bữa tiệc xa hoa. Nhưng nào biết rằng họ sắp phải đối mặt với một bản án nhuốm máu người.
Ai cũng có bí mật riêng cho mình, ai cũng có những tội lỗi ghê tởm đang bị chôn dưới đáy lương tâm và đang chờ trực trào ra ngoài. Thế mà họ vẫn ung dung bước tiếp cuộc đời mình mặc cho những miếng đá lót đường dưới chân được xây nên từ những sinh mạng vô tội.
Thế nên khi đến với hòn đảo, lần lượt những bản án giống hệt như bài thơ sẽ được đưa ra cho mức độ nặng nhẹ khác nhau. Người nào càng nhẹ tội thì sẽ bị kết liễu trước. Bởi vì cái chết không đáng sợ mà đáng sợ hơn cả là cảm giác ngột ngạt, bí bách và sự vùng vẫy trong tuyệt vọng của việc chờ chết.
Tác phẩm đã khép lại nhưng bài học về cuộc đời vẫn sẽ được tiếp tục. Agatha đã rất thành công trong việc dẫn dắt tâm lí của độc giả theo dòng suy nghĩ của từng nhân vật, khi chúng ta cũng được trải nghiệm bầu không khí căng thẳng, nghi ngờ nhau trong sự cùng cực không lối thoát.
Song song với And then there were none thì The Murder of Roger Ackroyd cũng thành công không kém, nó đã mở ra một thời kì huy hoàng mới cho Christie và cũng chính quyển sách đã khẳng định cái hay, cái tài trong ngòi bút của bà.
Câu chuyện bắt đầu với chuyến đi tìm kiếm sự yên bình với mong muốn được nghỉ hưu của thám tử đại tài ba Poitrot. Thế nhưng dù ông có đi đâu thì những những vụ án mạng vẫn quấn lấy ông. Dù bất đắc dĩ nhưng Hercule Poirot buộc phải trở lại với hành trình tiếp tục tìm kiếm sự thật của mình.
Vụ án mạng lần này xảy ra với cách thức vô cùng bình thường, một người đàn ông giàu có chết trong nhà riêng và những kẻ có động cơ gây án thì lại biến mất không tăm tích. Nếu ai đó nghĩ đây chỉ là một vụ án đầy nhàm chán điển hình của dòng trinh thám thì đã lầm rồi, càng theo chân thám tử Poirot, ta lại càng say mê trước những suy luận của ông
Bởi chân tướng trong vụ án này như một mạch nước ngầm dậy sóng dữ dội bên dưới mặt hồ đang phẳng lặng. Để rồi khi kết thúc tác phẩm ta lại vỡ òa trong sự kinh ngạc lẫn bất ngờ trước chân tướng của sự việc
Mặc dù đây được coi như là tác phẩm gây ra biết bao nhiêu tranh cãi cho Agatha thế nhưng cũng chính nó đã cho ta thấy một tài năng kiệt xuất luôn dẫn đầu xu thế của thời đại. Chính cách dẫn dắt của truyện đã mở ra một kỉ nguyên mới cho dòng trinh thám. Thậm chí còn sáng tạo nên một cách viết khác cho thể loại này.
Bấy nhiêu điều ấy cũng đã đánh bại hoàn toàn những con người chê trách tác phẩm của Agatha hay thậm chí cho rằng danh tiếng bà có được là nhờ vào sự may mắn. Có thể nói, Agatha là một cây bút đã hoàn toàn đạt đến trình độ của sự hoàn mĩ, là bậc thầy trong việc sáng tạo tìm tòi và dẫn dắt người đọc đến những điều không tưởng.
Những quả ngọt gặt hái được trong suốt sự nghiệp của Agatha Christie
Với lượng tác phẩm đồ sộ lên đến hơn sáu mươi tác phẩm, cô thiếu nữ Agatha chuyển sang thể loại trinh thám chỉ vì một lời thách thức ngày nào đã làm được điều không tưởng. Bà đã được người đời tôn vinh như Nữ hoàng trinh thám và là một nhà văn đã có những đóng góp vô cùng to lớn trong thể loại này.
Theo kỉ lục Guinness, Agatha Christie là nhà văn có tác phẩm bán chạy nhất ở thể loại này. Vượt qua cả Conan Doyle, cha đẻ của bộ truyện Sherlock Holmes huyền thoại. Và nếu tính cả các thể loại khác, bà chỉ đứng sau mỗi đại thi hào William Shakespeare nổi tiếng.
Các tác phẩm của bà đã được tiêu thụ hơn 2 tỉ bản trên toàn thế giới, điều đó có nghĩa còn cao hơn cả dân số Trung Quốc và Mỹ cộng lại. Nó đã giúp Agatha đứng đầu danh sách các tác giả ăn khách nhất đồng thời cũng là tác giả có tác phẩm dịch ra nhiều thứ tiếng nhất với số lượng 103 ngôn ngữ trên toàn thế giới.
Hàng loạt những tác phẩm của bà đã trở thành mỏ vàng cho các nhà làm phim. Gần đây nhất là tác phẩm Murder on the Orient Express (2017) với sự tham gia của những diễn viên kì cựu như Johnny Depp, Judi Dench,… và thậm chí đạo diễn Kenneth Brangh đã tự mình vào vai thám tử Hercule Poirot.
Ngoài ra bà còn thêm vào sự nghiệp văn chương đồ sộ của mình 6 bộ tiểu thuyết lãng mạn dưới bút danh Mary Westmacott thế nhưng bút danh này đã được giữ kín trong tận hai thập kỷ.
Phải nói rằng khả năng sáng tạo của Agatha đã giúp bà đạt đến những điều phi thường không ai ngờ tới được.Và cũng hơn ở đâu hết, ta không thể nào tìm lại một Agatha nào thứ hai. Một kỉ nguyên chỉ dành cho Agatha.
Diệp Hồ Ngọc Anh
