Conan Doyle là người đã sáng tác cuốn tiểu thuyết trinh thám Sherlock Holmes, một tác phẩm vang danh khắp mọi miền thế giới và đã trở thành một sáng kiến lớn trong lĩnh vực tiểu thuyết trinh thám ngày nay.
Tuy nhiên ít ai biết được nhà văn thiên tài này đã trải qua một cuộc đời không mấy êm đềm khi phải đối diện trước quá nhiều áp lực của dư luận, ông từng có suy nghĩ sẽ giết chết đi nhân vật của mình trong bức thư gửi mẹ.
Song sau tất cả, Conan Doyle vẫn là một nhà văn thiên tài được cả thế giới tôn vinh và ca ngợi, những tác phẩm của ông vẫn luôn xứng đáng với hai chữ kiệt tác.
Conan Doyle và sự nghiệp văn học bắt đầu từ phòng khám y khoa
Ông sinh tại Edinburgh vào năm 1859 và qua đời ở tuổi 71 do căn bệnh nhồi máu cơ tim, là một nhà văn người Scotland với khối lượng tác phẩm đồ sộ, ông viết nhiều thể loại từ tiểu thuyết, kịch lịch sử đến thơ và bút ký với nhiều chủ đề như lịch sử, trinh thám hay khoa học viễn tưởng.
Tuổi thơ của Conan trải qua không mấy êm đềm bên người cha nát rượu nhưng nhờ sự che chở của mẹ, ông đã được học hành đến nơi đến chốn, bà là chỗ dựa tinh thần vững chắc nhất trong suốt quá trình trưởng thành của Doyle và cả về sau này.
Năm 1876 ông học y ở trường Đại học Edinburgh, tốt nghiệp vào năm 1881 và cưới người vợ đầu tiên là Louisa Hawkins vào năm 1885 nhưng bà đã mất vì bệnh lao 21 năm sau khi cưới. Conan Doyle đã đi thêm bước nữa với Jean Leckie vào năm 1907.
Nhiều bài viết cho rằng ông đã yêu Jean ngay lần gặp đầu tiên vào năm 1897 nhưng vẫn giữ mối quan hệ thuần khiết với bà vì chung thủy với người vợ trước, đến khi vợ mình qua đời Conan Doyle mới công khai tình cảm. Ông có năm người con, hai người của vợ trước và ba người của Jean Leckie.
Trong khoảng thời gian này Conan đã mở một phòng khám tại Plymouth, sau đó chuyển về Portsmouth và cũng tại thời điểm này Doyle bắt đầu bén duyên với nghiệp viết vì hầu như có rất ít bệnh nhân đến phòng khám của ông, điều này khiến Conan có khá nhiều thời gian rảnh.
Tuy nhiên chỉ đến khi mở phòng khám mắt ở London, ông mới thực sự theo đuổi con đường viết lách nghiêm túc và chuyên nghiệp vì dường như không có bệnh nhân nào đã ghé tới phòng khám của Conan Doyle vào lúc này.
Những tác phẩm của ông bắt đầu với nhân vật chính là Sherlock Holmes, hình tượng một chàng thám tử thông minh với chiếc mũ lưỡi trai và tẩu thuốc trên tay đã trở thành một điển hình văn học không thể nhầm lẫn với bất kì nhân vật nào.
Các tác phẩm của Conan Doyle bắt đầu được nhiều người biết đến và trở nên nổi tiếng với cộng đồng những người yêu thích truyện trinh thám nói riêng và bạn đọc thế giới nói chung. Tuy nhiên việc này cũng không giúp cuộc sống mưu sinh của Doyle khá hơn bao nhiêu.
Conan Doyle và những kiệt tác để đời
Trong suốt cuộc đời mình, Conan đã để lại cho đời sau một khối lượng tác phẩm khổng lồ từ truyện ngắn đến tiểu thuyết với nhiều chủ đề rộng.
Xuyên suốt các tác phẩm của mình, ông luôn để lại những dấu vết mở liên quan đến những khía cạnh ẩn giấu và bị kìm nén của tình trạng tinh thần của ông.
Conan Doyle từng viết cuốn Cuộc chiến tại Nam Phi: Nguyên nhân và Diễn biến sau chiến tranh Boer tại Nam Phi vào đầu thế kỷ XX để bào chữa cho hành động của vương quốc Anh trong cuộc chiến ấy.
Cuốn sách đã được dịch ra nhiều thứ tiếng và giúp ông được phong tước hiệp sĩ cũng như được chỉ định làm thiếu úy Surrey.
Trong các tác phẩm của Conan Doyle không thể không nhắc đến Sherlock Holmes, một tuyệt tác trinh thám nổi tiếng thế giới trong nhiều thập kỷ và nhân vật chính của tác phẩm đã trở thành một hình tượng bất hủ của người thám tử trong giới tiểu thuyết trinh thám.
Sherlock Holmes xuất hiện không chỉ tạo được tiếng vang trong nước và khu vực lân cận mà còn lan rộng ra toàn thế giới, được bạn đọc khắp nơi đón nhận nồng nhiệt. Tác phẩm còn được chuyển thể thành phim và được rất nhiều người biết đến.
Sách kỷ lục Guinness đã thống kê Holmes là nhân vật điện ảnh xuất hiện nhiều nhất, chàng thám tử trẻ đã qua tay hơn bảy mươi nam diễn viên xuất sắc trong gần hai trăm bộ phim khác nhau được chuyển thể từ những tập truyện ngắn.
Ban đầu khi viết Sherlock Holmes, Conan Doyle cho rằng những cuộc điều tra của chàng thám tử này phù hợp với hình thức truyện ngắn hơn là tiểu thuyết, đúng như dự đoán của ông, sau khi tập truyện Chiếc nhẫn tình cờ được xuất bản vào năm 1887 đã tạo được tiếng vang lớn.
Cuốn sách thu hút đông đảo sự chú ý của độc giả trong và ngoài nước, khẳng định thành công lớn đầu đời của Conan Doyle và giúp ông có một vị trí vững chắc trong giới văn học đương thời.
Nhà văn thiên tài và những mâu thuẫn với đứa con tinh thần nổi tiếng của mình
Sherlock Holmes có thể xem như là một huyền thoại của mọi tiểu thuyết trinh thám, bằng cách xây dựng hình tượng nhân vật khéo léo cùng những tình huống truyện ly kỳ hấp dẫn, Conan đã dẫn dắt được người đọc đi vào thế giới phiêu lưu khám phá cùng chàng thám tử trẻ để tìm ra công lý.
Những vụ án được sắp xếp một cách chặt chẽ và hợp lý không một kẽ hở, tuy Sherlock Holmes được viết vào cuối thế kỷ XIX, khi mà những kỹ thuật cùng điều kiện phá án đều chưa phát triển và vẫn còn rất thô sơ nhưng không vì thế mà những vụ án trở nên lạc hậu hay lỗi thời.
Ngược lại còn khiến độc giả thích thú dõi theo từng bước chân của Holmes trên con đường phá án, thông qua những chi tiết cùng suy luận của chàng thám tử trẻ mà tìm ra hung thủ thật sự. Đôi khi chỉ cần một dữ kiện nhỏ nhất cũng đủ để Holmes phá được vụ án lớn.
Sherlock Holmes từ khi ra mắt đã phủ sóng khắp toàn thế giới và trở thành một tượng đài văn học vĩ đại trong mắt công chúng, xuyên suốt bao thế hệ, tác phẩm vẫn là một áng văn chương bất hủ neo đậu vững chắc trong lòng người đọc.
Tuy nhiên Conan Doyle đã từng có ý định muốn giết chết nhân vật của mình, đối với Holmes, nhà văn không biết đang yêu hay đang ghét, đó là một mâu thuẫn tâm lý theo ông trong suốt hành trình viết truyện.
Conan Doyle cảm thấy mệt mỏi trong những vụ án của chàng thám tử, vì để viết ra một truyện ngắn như thế tốn rất nhiều thời gian và công sức, mỗi một tình tiết đều phải hết sức tỉ mỉ và hợp lý, không được phép sai lầm.
Vậy nên trong bức thư gửi mẹ, ông đã ngỏ ý định sẽ giết chết nhân vật của mình, mẹ Conan Doyle không phản đối quyết định của con trai, bà chỉ nói với ông về thái độ của độc giả đối với việc này sẽ không hài lòng, thậm chí sẽ tức giận.
Cuối cùng Conan vẫn giết chết Holmes trong truyện The Final Problem bằng cách để nhân vật rơi xuống thác nước Reichenbach cùng với kẻ thù không đội trời chung của mình là James Moriarty.
Đúng như dự đoán của mẹ ông, phản ứng của độc giả đối với cái chết của Holmes quá lớn, hàng loạt người đeo băng đô đen ra đường để tưởng nhớ chàng thám tử tài hoa, một ghi chép khác kể lại Conan đã từng bị một người phụ nữ dùng dù đánh liên tục vì đã giết đi một nhân vật vĩ đại.
Trước áp lực của dư luận, Doyle buộc phải cứu sống lại Holmes bằng cách giải thích cho cái chết của chàng thám tử là giả để qua mặt đối thủ trong cuốn Adventure of the Empty House. Cuối cùng Conan cũng phải để đứa con tinh thần của mình hồi sinh trong áp lực của bản thân.
Thế giới đã có một tiểu thuyết gia hàng đầu trong lĩnh vực trinh thám tên Conan Doyle
Ông đã cống hiến cho giới văn học nói riêng và nhân loại nói chung một khối tài sản khổng lồ vô cùng quý giá, đó là những báu vật không gì có thể sánh nổi, mặc dù trải qua cuộc đời không mấy êm đềm song Conan vẫn trở thành một tiểu thuyết gia vĩ đại.
Để tưởng nhớ ông, tượng đài của Sherlock Holmes đã được dựng lên trên chính quê hương của Conan ở Picardy Place, Edinburgh, Scotland. Nhiều du khách tìm đến địa điểm này chỉ để một lần được ngắm nhìn thần tượng của đời mình là Sherlock Holmes.
Hình tượng chàng thám tử tài hoa thông minh xuất chúng với chiếc mũ lưỡi trai, tẩu thuốc lá và chiếc gậy cầm tay đã trở thành một hình ảnh bất diệt, cũng là điểm nhấn lớn nhất trong cuộc đời của Conan khiến người ta luôn nhắc về mỗi khi nhớ đến ông.
Sau tất cả, dù trải qua khá nhiều mâu thuẫn về mặt tâm lý hay có một cuộc đời không mấy sung túc thì Conan Doyle vẫn là một tiểu thuyết gia đáng được người đời vinh danh và ca ngợi, ông là một nhà văn tài năng hệt như chính nhân vật mà ông đã tạo ra.
Diệu Uyển
