Nhắc đến dòng truyện trinh thám, hẳn sẽ là một thiếu sót vô cùng lớn nếu ta bỏ qua cuốn tiểu thuyết kinh dị tâm lý Sự im lặng của bầy cừu của tác giả Thomas Harris.
Sự im lặng của bầy cừu được xuất bản vào năm 1988, đây là phần kế tiếp của tiểu thuyết Rồng đỏ đã ra mắt vào năm 1981.
Nội dung của hai cuốn này đều xoay quanh bác sĩ tâm thần Hannibal Lecter, một người chuyên điều trị cho những bệnh nhân loạn trí nhưng bản thân ông lại đang được điều trị tại một bệnh viện cẩn mật nhất thành phố.
Tiếng la hét thất thanh trong vô vọng và “sự im lặng” của bầy cừu
Tác phẩm Sự im lặng của bầy cừu có sự xuất hiện của Clarice Starling, một thực tập sinh xuất sắc của FBI. Cô đã phải trải qua thời thơ ấu thiếu vắng tình thương của cha mẹ và bị ám ảnh bởi tiếng kêu xé lòng của bầy cừu.
Từ lúc còn bé, cô đã phải sống trong trang trại gia súc và ngày ngày chứng kiến những con ngựa và bầy cừu bị giết thịt. Cô bé Clarice nhỏ bé ấy đã phải nghe những tiếng mài dao sắc lạnh, tiếng đàn ngựa trốn chạy trong chuồng và đặc biệt hơn cả là tiếng la hét của lũ cừu.
Thanh âm vô vọng của những chú cừu đang cầu cứu khi chờ đến lượt đã bám riết trong tâm trí của cô gái ấy. Tiếng kêu ấy ám ảnh, giày vò cô từ lúc còn là một đứa bé cho đến khi trưởng thành và trở thành một sĩ quan xuất sắc của FBI.
Clarice Starling bất ổn, sợ hãi tiếng la hét thất thanh của bầy cừu sắp bị đem đi giết thịt nhưng thứ ám ảnh cô dai dẳng suốt cuộc đời lại chính là “sự im lặng” của bầy cừu. Thời khắc mà những chú cừu ấy trở nên câm lặng là điều đeo bám tâm trí cô hơn bất cứ cái gì khác.
Cuộc đấu trí gay cấn giữa một tên thiên tài sát nhân hàng loạt và một sĩ quan FBI
Một người con gái mỏng manh như thế lại được Jack Crawford, người đứng đầu FBI giao cho nhiệm vụ tiếp cận một bác sĩ tâm thần đồng thời là kẻ giết người hàng loạt, Hannibal Lecter.
Hannibal Lecter đang được điều trị tại viện tâm thần Maryland vì đã ra tay giết chết chín mạng người và man rợ hơn nữa là chính ông đã ăn thịt họ.
Xuyên suốt Sự im lặng của bầy cừu là cuộc trò chuyện giữa Clarice Starling và Hannibal Lecter, giữa một sĩ quan FBI và một tên sát nhân hàng loạt vô cùng nguy hiểm, giữa một chú cừu non và một con sói già.
Cuộc trò chuyện giữa họ là một cuộc đấu trí đầy căng thẳng bởi cả Hannibal Lector, Clarice Starling và Jack Crawford đều là những con người thông tuệ. Một bên muốn thu thập thông tin chứng cứ, một bên lại muốn đùa giỡn người khác bằng trí thông minh hơn người của mình.
Hannibal Lecter là một gã cực kỳ thông minh và sắc sảo, hắn có thể bị trói, bị giam cầm trong xiềng xích tù ngục nhưng hắn không thể chịu đựng được sự nhàm tẻ và buồn chán.
Dù ở trong bốn bức tường phòng giam, đầu óc hắn luôn luôn hoạt động và lúc nào cũng trong tư thế kiêu ngạo của kẻ làm chủ. Hannibal Lecter hiển nhiên từ chối tiếp chuyện với những kẻ tầm thường vì họ không đủ khả năng để theo kịp suy nghĩ của hắn.
Lúc này, FBI đang điều tra một vụ án về tên giết người hàng loạt Jame Gumb, hay còn gọi là “Bill Bò Mộng”. Hắn bắt cóc và bỏ đói phụ nữ trong hai tuần, sau đó giết và lột da họ rồi vứt xuống một con sông gần đó.
Jame Gumb không phải là người bình thường như bao kẻ khác, có lẽ cái tên của hắn đã phản ánh được điều đó. Bởi nó là “Jame” chứ không phải “James”, tất cả là do người mẹ nghiện ngập của hắn đánh sai chính tả mà thành.
Jack Crawford gặp khó khăn trong việc điều tra vụ án về Bill Bò Mộng và quyết định tìm đến sự giúp đỡ của Hannibal Lecter. Nhờ đó mà chúng ta có thể chiêm ngưỡng trí tuệ hơn người của tên bác sĩ tâm thần này.
Bằng chứng xác đáng nhất là dù mới chỉ xem qua những bức hình nạn nhân bị treo cổ, Hannibal Lecter đã nhanh trí đoán ra được tên giết người kia có hẳn một ngôi nhà hai tầng, manh mối mà có lẽ không một ai trong FBI có thể suy luận ra.
Hơn nữa, kẻ tên Bill Bò Mộng đã từng là bệnh nhân của hắn nên từ đó, hắn có thể đoán ra được tên này sống ở đâu và làm sao để có thể bắt được gã.
Bản chất của cuộc trò chuyện này là một trò chơi đấu trí, nên dù đã có sẵn đáp án cho mình, Hannibal Lecter vẫn chỉ đưa ra gợi ý để Clarice Starling tự mình suy luận.
Hiển nhiên, mạng sống của những nạn nhân nằm trong tay Bill Bò Mộng đang phải phụ thuộc vào Clarice Starling, nếu cô đưa ra phán đoán kịp thời thì họ sẽ được cứu sống.
Hannibal vốn là kẻ kiệm lời, những lời mà hắn nói ra dù chỉ là thảng qua cũng sẽ hàm chứa một ẩn ý nào đó. Trong những cuộc trò chuyện với Clarice, hắn luôn đưa cho cô những manh mối, gợi ý nhưng cô buộc phải chú ý và lắng nghe thật kĩ thì mới có thể nắm bắt được.
Vụ án mạng vốn thuộc về trách nhiệm của FBI giờ đây phải nhờ vào một tên sát nhân hàng loạt khác để truy tìm dấu vết của Bill Bò Mộng. Chừng này thôi cũng đủ để độc giả mường tượng ra tài trí của gã bác sĩ tâm thần này!
“Being smart spoils a lot of things, doesn’t it?” – Hannibal Lecter
Cuối cùng, nhờ có sự trợ giúp của Hannibal Lecter, Clarice Starling đã thành công truy ra dấu vết của Bill Bò Mộng. Để làm được việc này, cô đã phải suy diễn từ những gì mà hắn đã gợi ý rồi mới truy vết được nạn nhân đầu tiên và cuối cùng là phát hiện được tên sát nhân trong một nhà may cũ.
Những tháng năm tuổi thơ ảm đạm và đầy thương tổn trong Sự im lặng của bầy cừu
Sự im lặng của bầy cừu không có quá nhiều nhân vật, xuyên suốt tiểu thuyết chỉ xoay quanh Hannibal Lecter, Clarice Starling, Jack Crawford và Jame Gumb.
Vì ít nhân vật như vậy nên Thomas Harries đã tập trung vào khắc họa tâm lí nhân vật và cho người đọc thấy được những ám ảnh và bóng đen của quá khứ đã tác động như thế nào đến con người họ ở thực tại.
Clarice Starling, dù là trẻ mồ côi và phải sống với những người họ hàng từ khi còn rất nhỏ nhưng cô lại là một con người mạnh mẽ và đầy kiên cường. Dòng họ Clarice của cô vốn luôn bị xã hội hắt hủi và ngày ngày phải đấu tranh để vươn lên từ những vũng bùn.
Vì ý thức được mình xuất thân ở đâu, gia cảnh như thế nào nên cô luôn miệt mài cố gắng để dòng họ của mình được xã hội công nhận.
Trong quá trình điều tra Jame Gumb, dù có nguy hiểm và gặp không ít trở ngại nhưng cô gái này chưa bao giờ bỏ cuộc mà quyết tâm theo sát đến cùng. Vì thế mà đã có lúc cô suýt bị một viên đạn bay vào mặt, có thể nói nhờ sự may mắn mà cô đã thoát chết trong chân tơ kẽ tóc.
Còn Jame Gumb, trước khi trở thành một gã sát nhân hàng loạt, hắn đã phải trải qua những năm tháng đầy bi thương và nước mắt. Quá khứ phải đau đớn thì mới nhào nặn nên được một kẻ độc ác và lạnh lùng như vậy.
Phải sống chung với một người mẹ nghiện ngập, sau đó hắn chuyển đến sống cùng một gia đình khác rồi cuối cùng lại được ông bà ngoại của mình nhận nuôi. Những tưởng hạnh phúc đã đến với Jame Gumb nhưng không lâu sau đó, hắn đã ra tay giết cả hai ông bà mình.
Hắn đã từng được học may trong tù nhưng sau khi được trả về, hắn đã giết những cô gái trẻ và lột da họ để may thành những chiếc áo.
Jame Gumb còn là một người đồng tính và quen được Raspail, rồi chính gã cũng đã nổi cơn thú tính và ra tay sát hại người tình của mình.
Lớn lên trong sự thiếu thốn tình cảm của gia đình, lại là một người đồng tính ít được xã hội quan tâm nên tâm lí của hắn đã trở nên vặn vẹo và méo mó. Hắn giết người như một cách để thỏa mãn dục vọng, lột da nạn nhân để biến bản thân trở thành người đẹp nhất.
Về phần bác sĩ tâm thần Hannibal Lecter, ông chính là điểm nhấn của câu chuyện, một tên giết người và ăn thịt người man rợ cũng đã có xuất phát điểm đầy bi thương.
Thân là một bác sĩ tâm thần, ngày ngày hắn phải tiếp xúc và chữa trị cho những kẻ giết người hàng loạt, tâm thần bất ổn định hay thậm chí là loạn trí. Nếu là một người bình thường, sao mà nói chuyện được với những kẻ này hay đọc được suy nghĩ và cảm xúc của họ?
Chính vì vậy nên Hannibal Lecter mới phải giả điên, bởi hắn phải điên thì mới hiểu được người điên. Để rồi cứ sống lâu trong một nơi như vậy, tâm lý ít nhiều cũng sẽ bị ảnh hưởng và trở nên vặn vẹo, méo mó.
Từ đó lại sản sinh ra một tên giết người hàng loạt vừa hiểm độc, vừa mưu mô, nguy hiểm hơn nữa là lại cực kỳ thông minh. Hắn có lẽ là tên tội phạm khó lường nhất của FBI xuyên suốt Sự im lặng của bầy cừu và bởi hắn thông minh nên sẽ không thể nào để mặc cho người khác lợi dụng mình.
Hannibal biết rõ mục đích của Jack Crawford, hắn cung cấp thông tin cho Clarice Starling nhưng chính gã cũng đang ấp ủ cho mình kế hoạch trốn thoát khỏi nơi này.
Tất cả đã được gã hoạch định từ trước và chỉ cần có một chút sơ hở, Hannibal sẽ không ngần ngại mà thực hiện kế hoạch đào tẩu của mình.
Trong những cuộc trò chuyện với Clarice Starling, hắn cũng đã khai thác được rất nhiều thông tin từ cô, nhất là những câu chuyện của quá khứ với thanh âm vô vọng của bầy cừu.
Cuối sách, khi đã trốn thoát khỏi trại tâm thần Maryland, hắn đã viết cho Clarice Starling một lá thư trong lúc nhâm nhi một ly Bâtard-Montrachet.
“Thế nào, Clarice, bầy cừu đã hết la hét hay chưa? … Tôi sẽ không lấy làm ngạc nhiên nếu câu trả lời là cả có và không. Bây giờ thì những con cừu sẽ ngừng la thét. Nhưng Clarice ạ, cô đánh giá bản thân bằng lòng nhân từ của bọn cai ngục pháo đài Threave; cô sẽ phải đi tìm nó hết lần này đến lần khác, sự im lặng đầy ân huệ ấy. Vì thứ thúc đẩy cô là sự khốn khổ, là việc nhìn thấy sự khốn khổ, mà sự khốn khổ thì có kết thúc bao giờ đâu.”
Sự im lặng của bầy cừu sở hữu một cái kết mở để cho bạn đọc thỏa sức tưởng tượng và suy diễn, chúng ta không tài nào biết được tiếng cừu trong tâm tưởng của Clarice đã hết la hét hay chưa, hay thậm chí liệu sau này Hannibal có làm gì với cô hay không.
Tuy vậy, nó vẫn là một cái kết đầy ấn tượng và vô cùng thích hợp cho một cuốn tiểu thuyết trinh thám xuất sắc như Sự im lặng của bầy cừu.
Sự im lặng của bầy cừu và năm tượng vàng danh giá của Oscar
Sự im lặng của bầy cừu đã được chuyển thể thành phim vào năm 1991 với sự tham gia của Anthony Hopkins trong vai Hannibal Lecter và Jodie Foster trong vai Clarice Starling.
Tác phẩm chuyển thể Sự im lặng của bầy cừu đã lột tả xuất sắc và chân thực không khí u ám của cuốn tiểu thuyết. Thậm chí Anthony Hopkins nhập vai Hannibal xuất sắc đến mức khiến Jodie cũng phải sợ hãi chính bạn diễn của mình.
Đôi mắt sắc lẹm, thông minh và nham hiểm của Hannibal Lecter có chăng đã khiến cho bất cứ khán giả nào cũng phải ám ảnh và rùng mình.
Tác phẩm chuyển thể đã nhận được tượng vàng danh giá Oscar cho Phim xuất sắc nhất, Nam diễn viên chính xuất sắc nhất, Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất, Đạo diễn xuất sắc nhất và Kịch bản chuyển thể xuất sắc nhất.
“…Xây dựng tình tiết đẹp với lối viết thông tuệ. Không một tác phẩm kinh dị nào vượt được cuốn này.” – Clive Barker
Những thành công vang dội đó đã khiến cho Sự im lặng của bầy cừu đến ngày hôm nay vẫn vẹn nguyên hơi thở, vẫn được xem là một tác phẩm trinh thám kinh dị xuất sắc. Cái tên Hannibal Lecter vẫn luôn có một vị trí đặc biệt trong lòng độc giả lẫn người xem truyền hình.
Nếu bạn đủ can đảm, hãy lựa chọn Sự im lặng của bầy cừu để có cơ hội thưởng thức cuộc đấu trí giữa Hannibal và Clarice, để tận hưởng những giây phút hồi hộp đến nghẹt thở với những màn phá án tuyệt vời trong tiểu thuyết nhé.
Khánh Nguyên
