Thomas Harris là một nhà văn, nhà báo và nhà biên kịch nổi tiếng người Mỹ. Ông được biết đến với loạt truyện viết về Hannibal Lecter, kẻ sát nhân ăn thịt người ẩn sau vỏ bọc của bác sĩ tâm thần thiên tài mà nhiều người ngưỡng mộ.
Hầu hết các cuốn sách của nhà văn đều được chuyển thể thành phim điện ảnh và truyền hình có cùng tên, trong đó nổi bật là Sự im lặng của bầy cừu, tác phẩm đạt kỷ lục năm giải Oscar liên tiếp cho các hạng mục quan trọng nhất.
Các tiểu thuyết trinh thám, kinh dị do Thomas Harris chắp bút cho thấy tài năng của nhà văn không chỉ trong nghệ thuật xây dựng cốt truyện mà còn thể hiện được những kiến thức uyên bác về tâm lý học tội phạm hay khả năng khắc họa nhân vật vô cùng tinh tế, chân thực. Qua đó, tác giả gửi gắm nhiều câu chuyện nhân văn ý nghĩa đằng sau mặt tối nơi tâm hồn mỗi người.
Đôi nét về cuộc đời của nhà văn Thomas Harris
Khi nhắc tới những tác giả nổi tiếng với thể loại tiểu thuyết trinh thám kinh dị, hồi hộp, chúng ta thường nghĩ ngay tới Conan Doyle có vị thám tử thiên tài Sherlock Holmes hay Agatha Christie và điều tra viên nhìn thấu cảm xúc Hercule Poirot, trong số đó không thể bỏ qua Thomas Harris cùng vị bác sĩ máu lạnh Hannibal Lecter.
Thomas Harris sinh năm 1940 tại một thành phố nhỏ Jackson, Tennessee nhưng chỉ một vài năm sau khi ông chào đời thì cả gia đình chuyển đến Rich, Mississippi sinh sống. Từ khi còn nhỏ, tính cách của nhà văn đã hướng nội và khép kín. Người bạn cũng là đại diện văn chương cho tác giả, Morton Janklow từng nói về ông rằng:
“Anh ấy là một trong những người tốt. Anh ta to lớn, có râu và vui vẻ. Nếu bạn gặp anh ta, bạn sẽ nghĩ anh ta là một người rất thích làm những việc lặt vặt. Anh ấy rất thích nấu ăn và thật vui khi được ngồi cùng anh ấy trong bếp khi anh ấy chuẩn bị một bữa tối và nhận thấy rằng anh ấy hoàn toàn hạnh phúc vì điều đó. Anh ta có những cách cư xử cổ hủ, lịch sự làm bạn liên tưởng đến những người miền Nam.”
Nhà văn từng theo học tại Đại học Baylor ở Waco, Texas, ban ngày ông học ngôn ngữ Anh còn ban đêm làm phóng viên cho tờ News Tribune. Vào thời gian này, tác giả đã vô tình gặp gỡ và nên duyên với Harriet Anne Haley, một sinh viên cùng khóa và sau đó họ có một cô con gái là Elizabeth Anne.
Sau hơn bảy năm chung sống, cuộc hôn nhân vấp phải nhiều bất đồng khiến cả hai đi đến quyết định ly hôn. Kể từ đó, nhà văn bắt đầu chuyến du lịch vòng quanh châu Âu rồi dừng chân định cư ở New York và làm việc cho hãng thông tấn Associated Press.
Cơ hội làm việc này đã giúp cho Thomas Harris có những kinh nghiệm quan trọng trong việc tương tác, tiếp xúc với thế giới tội phạm và là nguồn cảm hứng cho tiểu thuyết trinh thám đầu tay Chủ nhật đen. Sau khi ra mắt, cuốn sách trở thành một trong những tác phẩm bán chạy nhất và được chuyển thể thành phim chiếu rạp vào năm 1977.
Từ đó, tác giả quyết định từ bỏ sự nghiệp nhà báo và dành toàn bộ tâm huyết của bản thân vào việc viết lách. Sáu năm sau khi đứa con tinh thần đầu tiên ra đời, tác phẩm Rồng đỏ được xuất bản.
Cuốn sách là sự khởi đầu cho một loạt tiểu thuyết hồi hộp về nhân vật nổi tiếng nhất của ông, Hannibal Lecter. Chính điều này đã đưa Thomas Harris trở thành cái tên sáng giá của văn học Mỹ.
Tiếp nối sự thành công của Rồng đỏ, Thomas Harris dành nhiều thời gian để hoàn thành và xuất bản tiểu thuyết tiếp theo mang tên Sự im lặng của bầy cừu. Cuốn sách nhanh chóng đứng đầu danh sách một trăm tiểu thuyết trinh thám, kinh dị hay nhất mọi thời đại do trang web NPR bình chọn.
Không những thế, tác phẩm còn được chuyển thể và trở thành bộ phim thứ ba trong lịch sử Viện Hàn lâm càn quét giải Oscar ở các hạng mục chính. Các cuốn tiểu thuyết tiếp theo của ông là Hannibal, Hannibal trỗi dậy và Cari Mora cũng được độc giả đón nhận nồng nhiệt và phiên dịch ra nhiều thứ tiếng trên thế giới.
Những tác phẩm được Thomas Harris chắp bút không chỉ lôi cuốn người đọc bởi các cốt truyện điên rồ, khó đoán hay nhiều tình tiết lôi cuốn, nghẹt thở và đầy ám ảnh mà còn gửi gắm nhiều bài học quý giá từ cuộc chiến đẫm máu giữa cái thiện với cái ác bằng cách dẫn lối họ mở cánh cửa khóa chặt để khám phá bức tường sâu kín nhất trong tâm hồn con người.
Thomas Harris là thiên tài trong việc dựng cốt truyện và tạo ra những nhân vật đầy ám ảnh
Nếu như Sidney Sheldon trung thành với hình tượng người phụ nữ xinh đẹp, yếu đuối bị vùi dập bởi số phận nên buộc phải vùng lên, mạnh mẽ đương đầu với cuộc sống nghiệt ngã rồi rơi vào vòng lao lý thì tội phạm trong mỗi trang văn của Thomas Harris lại là những kẻ biến thái, bệnh hoạn, hoang tưởng và bị xói mòn về mặt đạo đức.
Trong tác phẩm Chủ nhật đen, nhân vật chính có tên Michael Lander cùng với kẻ khủng bố Dahlia đã lập kế hoạch thực hiện cuộc tấn công quy mô lớn nhằm phá hoại một sân vận động khổng lồ trong giải đấu thể thao Super Bowl bằng cách phóng lên trời chiếc khinh khí cầu chứa đầy chất nổ.
Hoặc phải kể đến Francis Dolarhyde, kẻ tự cho mình là hiện thân của Rồng, của đức tin và lòng kiêu hãnh muốn được khẳng định bản thân ở tác phẩm Rồng đỏ. Chỉ trong chưa đầy sáu tháng vào những đêm trăng tròn, tên quái vật này đã dựng lên hiện trường của mười vụ án mạng khủng khiếp.
“Những vụ giết người khủng khiếp vào những đêm trăng tròn. Những hiện tượng được sắp đặt với rất nhiều ý đồ nhưng rất ít dấu vết. Một sát thủ thích phô trương, thách thức cảnh sát bằng những lời nhắn trêu ngươi. Một con quái vật khốn khổ chỉ tìm thấy niềm vui trong việc sát hại các gia đình hạnh phúc. Một kẻ thái nhân cách chìm trong những logic quái gở và những hoang tưởng bất khả hình dung. Hắn tự gọi mình là Rồng đỏ.”
– Rồng đỏ
Nhân vật phản diện Game Gumb, kẻ gắn liền với cái tên Bill Bò Mộng gây ra nỗi sợ hãi với hàng loạt các vụ án giết người lột da không chút sai sót. Dưới thân xác của gã đàn ông to lớn, thô kệch lại là tâm hồn của kẻ khao khát muốn trở thành phụ nữ. Hắn quyết tâm may bộ quần áo từ da người nhằm hoàn chỉnh quy trình biến thân như một con bướm đêm non vươn mình ra khỏi kén.
Thomas Harris đã rất tài tình, khéo léo và vô cùng sáng tạo trong cách lựa chọn tình tiết cũng như đặc điểm miêu tả nhân vật để nhào nặn thành những kẻ sát nhân hàng loạt gây ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc.
Không những thế, nhà văn còn đặt các nhân vật của mình vào nhiều bối cảnh hợp lý nhằm tạo hiệu ứng gay cấn, dồn dập vừa cuốn hút vừa khó đoán. Tạp chí Publisher Weekly đã từng nhận xét rằng:
“Độc giả cần phải chuẩn bị tinh thần nhốt mình vào suốt một đêm dài đọc sách vì sẽ bị Harris thu hút ngay từ những trang đối thoại đầu tiên…”
Cốt truyện được nhà văn dàn dựng từ các tình tiết đến nhân vật đều chặt chẽ và nối kết với nhau, đan xen nhịp nhàng giữa quá khứ với hiện tại. Điều đó đã tạo nên bầu không khí trăn trở, day dứt cũng như nỗi ám ảnh kinh hoàng về những kiếp người bị tù đày bởi quá khứ, gieo rắc nỗi giận dữ lên nhiều linh hồn vô tội khiến họ phải chịu cái chết oan khuất, tức tưởi.
Việc điều tra phá án trong các tác phẩm mang tên Thomas Harris chủ yếu là đấu trí và suy luận tâm lý. Tác giả xoáy sâu vào phân tích tâm lý tất cả các nhân vật, đặc biệt là sự đấu tranh nội tâm, bên cạnh đó còn có những pha hành động gay cấn hồi hộp, mang tính hình tượng cao.
Đặc biệt gương mặt gây ám ảnh nhất trong các thiên tiểu thuyết của nhà văn chính là Hannibal Lecter, một trong những nhân vật phản diện hàng đầu ở Danh sách 100 anh hùng và kẻ phản diện tuyệt vời nhất của Viện phim Mỹ do tạp chí Entertainment Weekly bình chọn.
Hannibal Lecter là dấu ấn đậm nét trong văn chương của Thomas Harris
Hannibal Lecter là điểm nhấn quan trọng làm nên tên tuổi cho nhà văn Thomas Harris và ghi dấu sự thành công của ông khi chạm đến đỉnh cao nghệ thuật xây dựng hình tượng nhân vật trong thể loại truyện trinh thám, kinh dị.
Nhân vật này sau sự góp mặt vào quá trình phá án của FBI ở Rồng đỏ và Sự im lặng của bầy cừu đã để lại những ấn tượng mạnh mẽ. Hannibal Lecter trở thành nhân vật chính của hai cuốn tiểu thuyết tiếp theo là Hannibal và Hannibal trỗi dậy, từ đây cuộc đời của gã sát nhân ăn thịt người dần được tiết lộ.
Hannibal Lecter được miêu tả là một người có trí thức cao với chỉ số IQ của một thiên tài, là chuyên gia tâm lý, bác sĩ giải phẫu thần kinh được mọi người tôn kính với trí tuệ, vốn hiểu biết và có triết lý sâu sắc. Hắn sở hữu những kỹ năng xã hội cũng như tài đối nhân xử thế vô cùng khéo léo, tinh thông các môn nghệ thuật mà đặc biệt là ẩm thực.
Sự lạnh lùng, tàn bạo luôn ẩn sâu dưới vẻ ngoài tao nhã, từ tốn của gã. Hannibal không giống với những kẻ giết người hàng loạt khác vì nạn nhân của hắn không có điểm chung, họ có thể là bất cứ ai, không kể tuổi tác, giới tính. Hắn dễ dàng thâu tóm cảm xúc và đi sâu vào tâm trí người khác để sai khiến họ làm theo ý mình.
“Có một tên điều tra viên đến thử tôi. Và rồi tôi ăn lá gan của hắn với một ít đậu khô, cùng một chai vang Chianti hảo hạng.”
– Hannibal Lecter
Với bút lực dồi dào của một bậc thầy trinh thám như Thomas Harris, ông đã thành công trong việc nhào nặn nên một tên sát nhân là hiện thân của quỷ dữ, vừa thông minh lại rất xảo quyệt. Đưa người đọc đan xen giữa hiện thực với quá khứ trong hành trình khám phá cuộc đời của gã, qua đó kín đáo gửi gắm những bài học giữa thiện và ác từ nhiều vụ án mạng thương tâm.
Ngược dòng quá khứ nơi cội nguồn của tội ác được phơi bày
Không chỉ đơn giản là để lại nỗi ám ảnh kinh hoàng cho người đọc bởi mỗi nhân vật phản diện của mình mà tác giả còn đưa người đọc quay ngược về quá khứ nhằm khám phá những bí mật sâu kín nơi tâm hồn của những tên quái vật vô nhân tính, lý giải cội nguồn của tội ác và gửi gắm từng bài học nhân văn về cuộc sống cũng như môi trường sống ảnh hưởng đến nhân cách con người.
Đọc tác phẩm do Thomas Harris chắp bút, người đọc có thể nhận thấy các căn nguyên dẫn đến sự tồn tại của những kẻ sát nhân đều bắt nguồn từ nỗi đau và bi kịch trong quá khứ. Những kẻ “Thái nhân cách” giết người hàng loạt trước đây cũng chỉ là những cậu bé bị hắt hủi, thiếu tình yêu thương. Tiểu thuyết gia Stephen King nhận xét rằng:
“Nếu viết đôi khi tẻ nhạt đối với các tác giả khác, thì đối với Harris, nó giống như quằn quại trên sàn trong nỗi đau đớn của sự thất vọng, bởi vì đối với Harris, chính hành động viết lách là một kiểu dằn vặt.”
Thomas Harris luôn dằn vặt trước nỗi đau đớn, sự thống khổ của con người khi họ bị ném vào các hoàn cảnh nghiệt ngã không thể chống cự, chịu đựng những tổn thương quá lớn trong giai đoạn hình thành đạo đức nên dễ dàng bị lưu lạc và mắc phải một số căn bệnh liên quan đến tâm lý như hoang tưởng, tâm thần.
Rồng đỏ, kẻ sát nhân máu lạnh từng có một tuổi thơ bất hạnh khi bản thân bị dị tật bẩm sinh ở môi. Hắn bị chính mẹ ruột ruồng bỏ, bị cô lập nên luôn phải khép mình trong khuôn viên rộng lớn, quạnh hiu cùng bà ngoại. Gã luôn khát khao được sống trong tình yêu thương và có một mái ấm thật sự, đó cũng là lý do khiến Rồng đỏ dễ dàng bị Hannibal Lecter thao túng dẫn đến cái kết đẫm máu.
Jame Gumb hay còn gọi là Bill bò mộng trong Sự im lặng của bầy cừu cũng phải gánh chịu những sang chấn tâm lý nặng nề bởi người mẹ nghiện rượu luôn đánh đập rồi để mặc gã được nhận nuôi bởi gia đình này đến gia đình khác. Jame Gumb dần lớn lên và hình thành nhân cách méo mó, không còn khả năng phân biệt đúng sai, ích kỷ, vô cùng tàn nhẫn.
Kẻ sát nhân ăn thịt người Hannibal Lecter, trước đây đã phải trải qua tuổi thơ tăm tối vì mất đi cha mẹ bởi chiến tranh, người em gái Misha mà cậu vô cùng yêu thương cũng bị bọn Đức Quốc Xã ăn thịt một cách tàn bạo ngay trước mắt mà không có cách nào phản kháng.
Tác giả không kể các câu chuyện đau thương trong quá khứ của những tên sát nhân biến thái để bào chữa cho tội ác mà chúng gây ra. Ông muốn dùng nó nhằm tố cáo chiến tranh, bạo lực, môi trường sống thiếu tình thương đã phần nào đẩy con người vào vòng xoáy tội ác.
Ranh giới giữa thiện và ác rất mong manh, nếu mỗi người không mạnh mẽ trước mỗi cảm xúc tiêu cực, cái ác rất có thể dễ dàng khống chế bản thân, biến họ trở thành những con quái vật vô nhân tính, tự tổn thương chính mình và làm hại đến những người vô tội khác.
Mặc dù khởi đầu là một nhà báo và các tác phẩm đầu tiên còn được nhận xét là đậm tính phóng sự thì càng về sau, những cuốn sách trinh thám của Thomas Harris càng đạt đến trình độ điêu luyện. Mỗi tiểu thuyết đều được nhà văn trau chuốt tỉ mỉ, các chi tiết được miêu tả vô cùng chân thực, sinh động.
Dành gần ba phần tư cuộc đời mình để cống hiến cho sự nghiệp văn chương, Thomas Harris đã để lại dấu ấn sâu sắc góp phần vào sự thành công khi nhắc đến thể loại trinh thám, kinh dị của văn học Mỹ và những giá trị quý giá về cuộc sống, đạo đức và tình yêu thương.
Khả Di
