Cây cam ngọt của tôi là tác phẩm gây sốt toàn cầu được chấp bút bởi tác giả José Mauro, một nhà văn trưởng thành trong gia đình nghèo ở Rio de Janeiro, Brazil. Trước khi bén duyên với sáng tác, José đã từng làm rất nhiều công việc để mưu sinh và phụ giúp gia đình.
Tuy nhiên, bằng khả năng thiên phú đối với văn chương, ông bắt đầu dấn thân vào con đường nghệ thuật với cuốn tiểu thuyết đầu tay Banana brava khi mới ngoài hai mươi. Đến năm 1968, tên tuổi nhà văn được toàn thế giới biết đến với tiểu thuyết Cây cam ngọt của tôi.
Tác phẩm là lời tự sự của tác giả về tuổi thơ với đầy đủ cung bậc cảm xúc, từ vui sướng, hạnh phúc đến tuyệt vọng với máu và nước mắt. Cuốn tiểu thuyết là món quà ông dành cho mọi đứa trẻ trên thế giới, nhất là những đứa trẻ sớm phải chịu bất hạnh.
Sự tạo lập thế giới tuổi thơ trong Cây cam ngọt của tôi
Cây cam ngọt của tôi kể về tuổi thơ của cậu bé Zezé, một đứa trẻ hoạt bát, tuy có phần tinh nghịch nhưng cũng rất chín chắn. Sinh ra trong một gia đình nghèo đông anh em, tuổi thơ của Zezé đã phải trải qua biết bao thiệt thòi.
Từ khi sinh ra, cậu bé đã bị người khác gọi là “đứa con của quỷ” và chịu cảnh xa lánh, phân biệt từ chính thành viên trong gia đình. Tuy nhiên, thế giới bất công ấy dưới góc nhìn của Zezé lại được tạo lập theo một cách khác.
Thế giới đầu tiên mà đứa trẻ ấy kiến tạo nên là thế giới của ngôn từ đầy hấp dẫn. Ở nơi đó, cậu bé ước mơ trở thành nhà thơ, cổ thắt nơ bướm với những câu hỏi không ngừng về sự kỳ diệu của ngôn từ, bên sự đồng hành của người bạn lớn đầu tiên là bác Edmundo.
Rồi nhân cuộc chuyển nhà, đứa trẻ gặp cây cam ngọt, bắt đầu kiến tạo nên một thế giới đầy màu sắc phiêu lưu. Nơi ấy chỉ có cậu cùng con ngựa Pinkie hóa thân từ cây cam, chú dơi Luciano, con ngựa gỗ Vua Bạc, rừng rậm Amazon là vườn cây sau nhà, vườn thú với sư tử, báo đen là đàn gà trong sân.
Bạn bè của cậu bé trong thế giới ấy là những chàng cao bồi miền Tây Fred Thompson, Tom Mix, Ken Maynard. Đó là thế giới của biết bao mộng mơ, nơi mà Zezé sẵn sàng chìm đắm trong các cuộc trò chuyện giả tưởng nhưng tràn đầy hạnh phúc.
“Làm sao cậu có thể nói được?
Cây cối trò chuyện với vạn vật. Nói bằng lá, bằng cành, bằng gốc rễ. Cậu có muốn thấy điều đó không? Áp tai vào thân của tớ đi, rồi cậu sẽ nghe thấy tiếng tim tớ.”
Không chỉ tràn ngập sắc màu, thế giới trẻ thơ ấy còn tràn ngập lời ca. Khi Zezé kết bạn với người hát rong Ariovaldo, cậu đã cùng ông mang những câu hát đến mọi người, qua đó nhận về niềm vui và cả món quà cho người chị Glória.
Thế nhưng Zezé không chỉ là một đứa trẻ bình thường, cậu già dặn so với tuổi thật của mình. Thế giới trong mắt Zezé không hoàn toàn mang màu hồng mộng mơ, nó còn có những mảng màu đầy tối tăm.
Gia đình nghèo túng, cha mất việc, mọi gánh nặng thì dồn lên đôi vai người mẹ. Đó là căn nhà nơi cậu bị chính người thân phân biệt đối xử, đánh đập không thương tiếc. Dù mọi đứa trẻ đều có quà vào đêm giáng sinh, nhưng chỉ có Zezé là không có gì cả.
Mỗi đứa trẻ đều tạo lập cho mình một thế giới tuổi thơ, cậu bé này cũng không ngoại lệ. Thế giới của cậu có sự tươi sáng, mộng mơ đúng lứa tuổi nhưng cũng vấy màu ảm đạm, khiến bản thân Zezé không thể vô lo vô nghĩ như bạn bè cùng trang lứa.
Hành trình khám phá kép trong tác phẩm
Hành trình tuổi thơ của mỗi đứa trẻ vẫn thường được xem là cuộc phiêu lưu khám phá điều mới lạ, tận hưởng niềm hạnh phúc và có cho mình những kỷ niệm ngọt ngào nhất trước khi thực sự bước vào đời.
Thế nhưng, tuổi thơ của Zezé hoàn toàn khác, cậu vừa phải tự lập khi còn rất nhỏ, vừa phải gánh chịu tổn thương cơ thể và tâm lý từ người lớn. Đó là sự song hành giữa việc khám phá những niềm vui và trải qua biết bao tủi hờn.
Hành trình khám phá nỗi buồn thế gian
Đó là nỗi buồn của một đứa trẻ bị người đời dán nhãn “đứa con của quỷ” và đẩy ra ngoài rìa. Hơn nữa, chính cậu bé cũng đã tin vào điều đó, để rồi luôn nghĩ rằng bản thân không xứng đáng được yêu thương.
“Cháu là đứa vô tích sự, xấu xa thật sự. Bởi vậy nên vào Giáng sinh, con quỷ mới sinh ra trong trái tim cháu chứ không phải Chúa Hài Đồng, và cháu chưa bao giờ nhận được món quà nào. Cháu là đồ sâu bọ, thưa ông. Là đứa gây phiền toái. Đồ chó. Đồ thối tha. Chị cháu nói rằng một đứa xấu xa như cháu không nên có mặt trên đời này.”
Những chấn thương về tinh thần lẫn thể xác đều khiến trẻ con mang nỗi sang chấn kéo dài. Người đọc xót xa cho Zezé bởi nỗi đau của cậu xuất phát từ chính gia đình, đến mức bản thân bị thủy tinh cắt vào chân cũng không dám kể với ai.
“Tôi siết chặt mắt cá chân để làm dịu cơn đau. Tôi phải mạnh mẽ lên mới được. Bóng tối sắp buông xuống và cùng lúc đó, cha, me và chị Lalá sẽ về nhà. Nếu ai trong ba người đó bắt quả tang tôi thì thể nào cũng cho tôi ăn đòn.”
Trên hành trình trưởng thành, cậu bé Zezé còn đau đớn đón nhận nỗi buồn về sự mâu thuẫn giữa thế giới trẻ con và thế giới người lớn.
Điều khiến những đứa trẻ bận tâm có lẽ là trò chơi đầy mơ mộng và chúng sẵn sàng say mê hàng giờ với thứ ấy, Zezé với quả cầu cậu bé nâng niu là một minh chứng.
Thế nhưng trong mắt người chị gái của Zezé, đó chỉ đơn giản là trò con nít và cô không ngần ngại phá hủy quả cầu ấy trước mặt cậu bé.
Có lẽ, khoảnh khắc đó đã khiến tâm hồn non nớt của một đứa trẻ năm tuổi mất niềm tin về sự mộng mơ, về sự cần mẫn đáng lẽ phải được trân trọng và cả về cái đẹp.
“Chẳng ích gì đâu, Gló. Chị chỉ làm quả cầu đầu tiên đẹp thôi. Khi quả đầu tiên đã không thành, thì chị chẳng bao giờ làm tử tế lần nữa được hoặc chị sẽ chẳng bao giờ muốn làm lại nữa.”
Nỗi buồn của Zezé lên đến đỉnh điểm là khi ông Bồ, người bạn lớn mà cậu bé rất mực yêu thương, ra đi trong một vụ tai nạn. Đó là lúc Zezé ấy nhận ra, Chúa hài đồng vẫn bất công khi cướp đi người đầu tiên và có lẽ là duy nhất, đối xử với cậu bằng sự trìu mến trong tuổi thơ đầy nỗi buồn.
Để rồi, khi niềm tin vào những điều mộng mơ mất đi, thế giới tuổi thơ của đứa trẻ ấy cũng kết thúc. Lúc còn tin vào Pinkie hay các chàng cao bồi, Zezé vẫn gắng gượng vượt qua hết nỗi buồn này đến nỗi buồn khác.
Thế nhưng, khi thực sự đánh mất niềm tin vào thế giới đầy phiêu lưu với cây cỏ và những thứ đồ chơi ấy, cậu nhận ra mình đã bước ra khỏi thế giới tuổi thơ mà không thể quay lại nữa.
“Thật khó để quay trở lại với những trò chơi trước đây bởi vì tôi không còn tin những thứ như vậy nữa. Tôi muốn nói, ‘Đồ ngốc ạ, đã bao giờ có con báo đen nào đâu. Nó chỉ là con gà mái đen già khụ đã bị biến thành món xúp cho anh chén rồi’.”
Tuổi thơ của Zezé bao trùm bởi những gam màu trầm. Là nỗi buồn của một đứa trẻ bị chối bỏ, nỗi buồn phải gồng mình lên để lớn, cả nỗi buồn của sự cô độc bên rìa cuộc đời.
Những vẻ đẹp le lói từ Cây cam ngọt của tôi
Cây cam ngọt của tôi không phải là một câu chuyện chỉ có nỗi buồn, nó vẫn mang vị ngọt vì trên hành trình khám phá buồn đau, nhân vật chính Zezé còn nhận ra biết bao điều đẹp đẽ.
Trước hết là vẻ đẹp của lòng nhân hậu và sự cảm thông. Những điều ấy hiện diện bên trong trái tim đầy vết thương của cậu bé Zezé.
Bằng tình yêu thương, đứa trẻ năm tuổi ấy sẵn sàng lang thang ngoài đường để đánh giày trong ngày giáng sinh, chỉ vì muốn kiếm tiền tặng quà an ủi cha do lỡ khiến ông đau lòng.
Bằng sự cảm thông, đứa trẻ luôn bị phân biệt đã trộm hoa của hàng xóm để cắm vào lọ hoa trên bàn cô giáo. Vì so với những giáo viên khác, chỉ có lọ của cô trống rỗng.
Bằng niềm chân thành, cậu bé đã trở thành người bạn hát rong với Ariovaldo, giúp ông bán được nhiều sách nhạc hơn, làm ấm áp trái tim già nua và mang về phần quà mà người chị Glória yêu thích nhất.
Cậu bé đã yêu và cho đi tình yêu, nhiều hơn cả những điều mà người khác dành cho cậu. Đứa trẻ năm tuổi ấy thật sự là người có trái tim vô cùng rộng lớn.
“Trái tim chúng ta cần phải đủ lớn để có chỗ cho tất cả mọi thứ chúng ta yêu thương, cậu biết đấy.”
Trong tuổi thơ của Zezé, độc giả còn nhận ra nhiều vẻ đẹp giản dị đáng nâng niu. Đơn cử là vẻ đẹp của sự trìu mến đến từ cô giáo chủ nhiệm. Khi biết cậu hái trộm hoa để tặng mình, cô đã không trách mắng mà vô cùng trân trọng món quà bình dị ấy.
Sự tin tưởng tốt đẹp mà cô giáo chủ nhiệm gửi gắm đã giúp cậu biết rằng mình không phải “con quỷ” như lời người khác nói, đó là động lực để đứa trẻ ấy trở nên ngoan ngoãn.
Việc thắp sáng tuổi thơ Zezé còn phải kể đến sự trìu mến của ông Bồ, người mà ngay từ trang đầu tiên trong Cây cam ngọt của tôi, tác giả đã trân trọng gửi lời cảm ơn.
“Trân trọng tưởng nhớ Manuel Valadares, người đã dạy tôi ý nghĩa của sự trìu mến khi tôi lên sáu.”
Sự trìu mến ấy đã giúp cậu bé trở thành một con người thiện lương, luôn dành những điều tử tế cho người khác, dù hoàn cảnh tuổi thơ hoàn toàn có thể biến cậu trở thành kẻ xấu xa.
Điều khiến độc giả không cảm thấy nặng nề khi đọc thiên tự truyện của tác giả người Brazil còn vì sức sống mãnh liệt vẫn xuất hiện ngay cả khi con người phải đối mặt với hoàn cảnh nghiệt ngã.
Ngay cả khi tuyệt vọng cùng cực, cậu bé vẫn bám víu vào thế giới mộng mơ tuyệt đẹp mà mình đã tạo lập, vào sự ân cần hiếm hoi của một vài người, để tin rằng cuộc đời dù nhiều bão giông nhưng vẫn đáng nâng niu.
“Ai đã ở trên đời, thì tức là người đó đều xứng đáng được sinh ra con ạ.”
Dù việc sống với Zezé có lúc trở thành một sự trừng phạt, khi cậu cảm thấy bản thân cô độc tuyệt đối trước sự ra đi của biết bao điều đẹp đẽ. Thế nhưng, điều đáng quý là Zezé vẫn cố gắng để sống và dành những điều tử tế nhất cho mọi người.
Thứ níu giữ cậu ở lại với cuộc đời có lẽ còn là niềm tin vào thế giới tuổi thơ. Khi cây cam ngọt Pinkie đến trong giấc mơ với vài thứ đồ chơi quen thuộc, dẫn Zezé đi khám phá thế giới mà bản thân vẫn luôn tò mò, cậu bé ấy dường như đã níu lại chút niềm tin cuộc sống trước cú sốc khi ông Bồ ra đi.
Dù sau này, đứa trẻ hồn nhiên ấy không còn tin vào thế giới mộng mơ mà chính mình đã tạo lập, thế nhưng cậu bé vẫn vẫn truyền trí tưởng tượng phong phú, lãng mạn cho người em vì hiểu rằng nhờ có nó mà cậu vẫn cố gắng tồn tại.
Một vẻ đẹp nhỏ bé khiến người đọc không thể kìm nén nước mắt là sự lan tỏa của tình thương. Khi Zezé đứng trên bờ vực sinh tử, những người hàng xóm từng gọi cậu là quỷ và gạt ra ngoài rìa, đã cùng nhau chia sẻ và động viên đứa trẻ ấy.
Đó là lúc tất cả mọi người công nhận sự tồn tại của Zezé, xé đi tấm nhãn “đứa con của quỷ” bấy lâu vẫn gán lên người thằng bé và nhận ra nó có ý nghĩa như thế nào đối với những người hàng xóm ấy.
Tinh thần nhân văn trong ngòi bút José nằm ở việc truyền tải thông điệp rằng ai sinh ra trên đời cũng đều mang lại giá trị, đừng để đến khi mất đi mới hối tiếc trong muộn màng.
Tác giả để mọi người nhận ra điều đó kịp lúc và rồi tình yêu khi cộng hưởng đã truyền thêm sức mạnh giúp Zezé vượt qua cơn bạo bệnh. Khi một tình yêu mất đi, rất nhiều tình yêu khác sẽ đến để bù đắp.
Ông Bồ là sứ giả của niềm trìu mến
Với Zezé, ông Bồ từng là nỗi sợ hãi khi bắt quả tang cậu trong một vụ bám càng. Vậy mà, một người đàn ông ích kỷ trong ấn tượng ban đầu đã dần trở thành sứ giả cho sự tử tế và trìu mến trong trái tim đầy ắp tình yêu thương của cậu bé.
Khi cả nhà, ngoài người chị Glória, không hay biết về đôi chân bị mảnh thủy tinh cứa của Zezé thì ông Bồ lại sẵn sàng cho cậu bé đi nhờ xe và chở đi khâu lại vết thương.
Đó là lần đầu tiên, Zezé được ai đó quan tâm trong suốt tuổi thơ lạnh lẽo. Để rồi, trong thế giới chỉ có mộng mơ bầu bạn đã xuất hiện một người thật lòng yêu thương cậu.
Qua những cuộc chuyện trò, những chuyến đi cùng nhau, người đọc nhận ra giữa ông Bồ và Zezé không có khoảng cách tuổi tác. Ông sẵn sàng để cậu gọi bằng cái tên thân mật, sẵn sàng ngồi hàng giờ nghe chuyện nghịch phá, chuyện mộng mơ tưởng tượng của một đứa trẻ mà không thấy phiền lòng.
Người đàn ông lớn tuổi ấy đã lắng nghe một cách chăm chú, thưởng thức, chứ không đơn thuần để cho qua chuyện như cách người khác vẫn làm. Khi Zezé nói điều không hay, ông cũng chỉ khuyên bảo nhẹ nhàng với cậu.
Sống giữa cái nghèo, Zezé bị buộc phải lớn trước tuổi, phải khai mình đã lên sáu để đi học mà không làm phiền gia đình. Cậu đã không được phép sống như một đứa trẻ bình thường.
Vậy mà, ông Bồ lại là người đầu tiên xót xa cho những vết thương chằng chịt trên da thịt Zezé, chạnh lòng cho suy tư nặng gánh trong cậu và để đứa trẻ ấy nghịch ngợm thỏa thích.
Ông Bồ ngăn cậu bé làm điều xấu không phải bằng đòn roi, dọa nạt mà bằng sự trìu mến từ đáy lòng, điều đó đã cảm hóa “con quỷ” nghịch ngợm trong Zezé. Ngày ông mất đi, mọi động lực trở nên ngoan ngoãn của cậu cũng biến mất.
Cũng chỉ ông Bồ là người duy nhất dành thời gian chở cậu bé rong ruổi khắp nơi, cho cậu được thỏa thích khám phá những điều thú vị của thế giới, điều mà người lớn trong gia đình đã không màng đến.
Zezé thương ông Bồ như thương một người cha, trân trọng ông như suối nguồn hạnh phúc, người đàn ông ấy là sự bù đắp ngọt ngào mà Chúa hài đồng dành cho tuổi thơ bất hạnh của cậu bé.
“Bởi vì ông là người tốt nhất trên đời. Không ai đối xử tệ với cháu khi cháu ở bên ông và cháu cảm thấy trong trái tim cháu có một mặt trời hạnh phúc.”
Thế nhưng ông Bồ không chỉ là người cho đi tình thương trong mối quan hệ với Zezé. Trái tim già nua của ông cũng được sự trong trẻo, chân thành và những mộng mơ của đứa trẻ ấy sưởi ấm.
“Cháu là một thằng bé phức tạp, nhưng ta phải thú nhận rằng cháu khiến cho trái tim già nua này tràn ngập niềm vui.”
Sau này, dù rời khỏi thế giới của Zezé nhưng ông đã để lại cho cậu một món quà quý giá, đó là giá trị của sự trìu mến. Chính điều ấy đã khiến đứa trẻ trở thành một người tốt, lan tỏa sự trìu mến đến chữa lành cho mọi người.
Trao tặng sự trìu mến cho mọi người, đó cũng là cách mà Zezé giúp ông Bồ sống mãi trong trái tim mình, bằng việc sống như cách ông đã từng.
Cây cam ngọt là biểu tượng đắng xót về niềm tin trong mỗi đứa trẻ
Hình tượng trung tâm trong thiên tiểu thuyết là cây cam ngọt, vốn được Zezé đặt tên là Pinkie và gọi thân mật “Bạn Yêu”. Trong những phút giây buổn tủi nhất, cây cam đã trở thành động lực sống của đứa trẻ năm tuổi ấy.
Không phải vô tình mà nhà văn lựa chọn cây cam làm bạn đồng hành trong thế giới tuổi thơ của Zezé. Có lẽ bởi cam ngọt nhưng trước khi nếm được vị ngọt bên trong, người ta phải nếm vị đắng ngoài vỏ và cay xè mắt bởi tinh dầu.
Cuộc đời của nhân vật chính trong thiên truyện cũng thế, trước khi cảm nhận được vài vẻ đẹp le lói, được bù đắp bởi sự trìu mến từ bạn bè, cậu bé Zezé đã phải chịu biết bao đắng cay, tủi hờn bởi người thân trong gia đình và những người xung quanh.
Thế nhưng từ ngày gặp Pinkie, thế giới mộng mơ của Zezé bắt đầu được tạo lập. Cây cam trở thành nơi cậu bé chuyện trò, nó không im lặng lắng nghe mà còn thấu hiểu và chia sẻ với đứa trẻ ấy.
Cây cam trong mắt cậu bé biến thành con ngựa, phiêu lưu cùng những người bạn cao bồi tưởng tượng Buck Jones, Tom Mix, Fred Thompson. Cậu bé đắm chìm trong thế giới ấy để quên đi thực tại buồn tẻ với những trận đòn roi, thái độ phân biệt của mọi người.
Cây cam trở thành nguồn động lực sống ngay khi Zezé tưởng mình không thể gượng dậy sau sự ra đi của ông Bồ, nó đã xuất hiện và mang cho cậu những thứ đẹp đẽ của thế giới tuổi thơ.
Đó là bộ đinh thúc ngựa, mũ, súng lục, thắt lưng, giày ống hay cả chiếc áo kẻ ca rô của những Tom Mix, Ken Maynard, Fred Thompson, Richard Tahnadge hay ông Ariovaldo.
Tất cả những điều quen thuộc và đẹp đẽ ấy đã cùng nhau hiện diện trong những thời khắc Zezé tuyệt vọng nhất với thế gian, chúng giúp cậu bé một lần nữa cảm thấy sự thú vị của cuộc đời.
Thế mới thấy, chỉ cần còn niềm tin vào cái đẹp thì nó sẽ trở thành đôi cánh giúp con người quên đi thực tại khổ đau trong giây lát, chữa lành và giúp bản thân được sống trong những khoảnh khắc hạnh phúc, tiếp thêm sức mạnh để vượt qua khó khăn đời thực.
Chuyến phiêu lưu trong giấc mơ cũng là lần cuối cùng Zezé sống trong thế giới mộng mơ tuyệt đẹp vì ngay sau đó thôi, niềm tin về thế giới ấy đã hoàn toàn vụn vỡ.
Pinkie ra đi bởi chính đoàn tàu Mangaratiba đã giết chết ông Bồ cậu yêu thương. Có lẽ không phải ngẫu nhiên mà tác giả Cây cam ngọt của tôi để đoàn tàu lần lượt cướp đi hai người quan trọng nhất trong tuổi thơ Zezé.
Đó từng là đoàn tàu cậu bé vô cùng ngưỡng mộ, là tuyến tàu quan trọng với tiếng còi có thể lấp đầy không gian buổi sáng. Con tàu to lớn ấy đại diện cho thế giới mà Zezé không thể vươn tới, chỉ có thể đứng nghe tiếng nó vọng lại từ xa.
Thế nhưng, con tàu này lại giết chết những điều đẹp đẽ nhất trong cuộc đời của đứa trẻ năm tuổi ấy, không chỉ một lần mà tận hai lần. Bằng chi tiết này, tác giả đã đẩy bi kịch tuổi thơ Zezé lên đỉnh điểm.
Ngày ông Bồ ra đi, vẫn còn cây cam ngọt cho cậu niềm tin vào cuộc đời. Thế nhưng, khi người bạn duy nhất cũng rời đi, Zezé trở nên hoàn toàn tuyệt vọng. Niềm tin về những điều mộng mơ cùng thế giới tuổi thơ đã hoàn toàn sụp đổ.
“Đau đớn là thế này đây: toàn bộ trái tim tôi nhức nhối, và tôi phải mang nó xuống mồ. Tôi không thể nói cùng ai bí mật của mình. Đau đớn làm cạn kiệt sức mạnh ở đôi tay tôi, ở đầu tôi…”
Điều cay đắng nhất với một đứa trẻ có lẽ là việc mất đi niềm tin và trong khoảnh khắc đó lại chẳng có ai hiểu cho nỗi đau của chúng, chỉ những trái tim non nớt tự chịu đựng cơn đau.
Sự thật về cuộc đời trong Cây cam ngọt của tôi
Cây cam ngọt của tôi đã mở ra biết bao suy tư về cuộc đời trong lòng độc giả. Tác phẩm không chỉ mang đến bài học về tình yêu mà cả bài học về niềm tin lẫn thông điệp dành cho người lớn.
Sở dĩ một người trở nên quan trọng đồng thời khác biệt với người xung quanh là bởi chúng ta dành tình yêu và thời gian của mình cho họ. Nhờ có tình yêu của ta, họ trở thành độc nhất, ông Bồ chính là người như thế trong cuộc đời Zezé.
Tình yêu còn có thể cảm hóa “con quỷ” trong mỗi người mà không cần dùng đến bạo lực. Nó cũng khiến một người nào đó chết đi trong tim ta, khi bản thân không còn yêu thương hay nhớ đến họ.
Trong những hoàn cảnh tuyệt vọng nhất, chỉ cần còn niềm tin vào những điều đẹp đẽ thì chúng ta vẫn có thể vượt qua mọi thứ để sống tiếp, vì cuộc sống khó khăn nhưng rất đáng quý.
Cuối cùng là thông điệp gửi đến những người trưởng thành. Thật xót xa cho đứa trẻ nào buộc phải bước vào thế giới của người lớn và nếm trải đau khổ quá sớm khi vẫn còn trong độ tuổi thơ ngây nhất.
“Ông Bồ yêu quý của cháu, sự thực là người ta đã cho cháu biết mọi chuyện quá sớm.”
Hãy cho những đứa trẻ được trò chuyện với cây cam ngọt, phiêu lưu với cao bồi miền Tây, đối xử với chúng bằng sự trìu mến như cách ông Bồ đã làm để tô điểm tuổi thơ Zezé. Đó là cách giúp trẻ con được hạnh phúc và trở thành người lớn hạnh phúc.
Cát Tường
